Griekenland kan echt niet meer betalen

De Griekse schuld is "niet meer onder controle". Deze constatering komt van een parlementaire commissie uit Athene zelf. Opgeslokt door een recessie die groter is dan gedacht werd en uitgehold oor de ondergrondse economie lijkt het erop dat het land niet in staat is zijn schulden op tijd terug te betalen.

Gepubliceerd op 2 september 2011 om 16:03

Het volgende verhaal speelt zich af op Hydra, een eiland in de Saronische golf, op twee uur varen van Piraeus en druk bezocht door de Griekse elite, waaronder premier Giorgos Papandreou. Na afloop van een etentje voor tien personen in een vermaarde taverne in augustus, brengt de eigenares de rekening: 150 euro. Handgeschreven, dus niet vermeld in de boeken. Met een credit card betalen? Onmogelijk, geen pinapparaat. Contant dus. Je hoeft geen goede boekhouder te zijn om te begrijpen dat de taverne voornamelijk zwart werkt en dus geen belasting betaalt.

Deze taverne vormt bepaald geen uitzondering. Op het hele eiland ontduiken restaurants maar ook café's openlijk de belasting, net als de niet officieel geregistreerde pensions waarmee de hotelcapaciteit van Hydra wordt verdubbeld. Zo biedt een te goeder naam en faam bekendstaand etablissement zeven kamers aan voor minimaal vijftig euro per nacht, contant betalen en zonder factuur.

Als je ervan uitgaat dat het seizoen vier maanden duurt, levert dat de eigenaar netto 42 duizend euro (minus kosten) op. Café's en winkeliers blijven niet achter. Alleen al op Hydra loopt de belasting daardoor ettelijke miljoenen mis. Degenen die wel netjes belasting betalen, zoals de officiële hotels, hebben het onplezierige gevoel dat zij daarvoor moeten opdraaien, vooral sinds de belastingdruk is gestegen.

De ondergrondse economie is wijdverbreid

Toch wordt niet vaak aangifte gedaan (18.500 keer in 2010 tegen 4.500 in 2009). Iedereen weet dat de meeste belastinginspecteurs corrupt zijn en een oogje dichtknijpen in ruil voor een fakelaki, een ‘envelopje’. Hier en daar wordt weliswaar wat vooruitgang geboekt en gebroken met twee eeuwen massale fraude, zoals op het Ionische eiland Lefkas waar de meeste tavernes keurig belastingopgaven verstrekken, maar dat is meer uitzondering dan regel: restaurants, taxi's, café's, winkeliers...

Nieuwsbrief in het Nederlands

De ondergrondse economie is wijdverbreid en het resultaat ervan is overal zichtbaar (dure auto's, nieuwbouw, plezierjachten, enz.). Volgens schattingen vertegenwoordigt het informele circuit 30 à 40 procent van de Griekse economie, de kerk en rederijen, die officieel belastingvrijstelling genieten, niet meegerekend...

Twee jaar na het begin van de crisis lijkt Griekenland dus nog altijd niet doordrongen van de ernst van de situatie en van de inspanningen die het zal moeten leveren om een faillissement te voorkomen: een staatsschuld van ruim 160 procent van het bnp - 360 miljard euro - en een begrotingstekort voor 2011 dat hoger zal uitkomen dan de verwachte 7,5 procent van het bnp, want op 1 juli was het tekort al opgelopen tot 14,69 miljard euro terwijl voor het hele jaar werd gerekend op 16,68 miljard euro...

De moderne versie is van het vat der Danaïden

Er mag dan zijn ingestemd met hervormingen, in de praktijk komt daar weinig of niets van terecht. De afvaardiging van de trojka (Europese Commissie, ECB en IMF), die inmiddels in Athene is aangekomen om zich een oordeel te vormen over de gemaakte vorderingen voordat een volgende tranche van de noodlening wordt uitbetaald, kan niet anders dan constateren dat Griekenland de moderne versie is van het vat der Danaïden: het heeft geen enkele zin om nieuwe bezuinigingen te eisen zolang de Staat niet naar behoren functioneert.

"We dachten dat Griekenland een normaal land was, maar we hebben ons vergist", erkent men nu in Parijs. "Het Griekse probleem kan niet binnen één à twee jaar worden opgelost. Het land moet worden geholpen bij het opbouwen van een goed functionerende Staat en dat kost tijd, wat betekent dat we het land tot die tijd moeten beschermen voor de financiële markten."

De nieuw ingestelde Commissie van toezicht op de begroting, die bestaat uit onafhankelijke prominenten, heeft overigens woensdag verklaard dat de schuld "niet meer onder controle" is. Dat het zo uit de hand is gelopen kan natuurlijk deels worden verklaard door de economische recessie: - 4,5 procent in 2005 terwijl - 3,5 procent werd verwacht, dat wil zeggen – 10 procent in drie jaar tijd. In sommige andere Europese landen was de recessie echter nog ernstiger (in Letland in 2010 - 10,5 procent) zonder dat die in dezelfde situatie zijn beland als Griekenland.

"Het primaire tekort is zelfs toegenomen"

Athene krijgt nu de rekening gepresenteerd voor het ontbreken van een sterke Staat, stelt de Commissie van toezicht op de begroting: "Het is duidelijk dat het probleem van dit land niet alleen de omvang van de staatsschuld betreft, maar ook zijn onvermogen om de huidige begroting te consolideren. Ondanks de enorme inspanningen die zijn geleverd om de begroting aan te passen, is er geen enkel primair overschot gerealiseerd en is het primaire tekort zelfs toegenomen."

De Commissie wijst onder meer op het onvermogen om de belastingfraude aan te pakken. In plaats van eindelijk iets te doen aan incompetentie en corruptie bij overheidsinstanties, heeft de Griekse minister van Financiën, Envagelos Venizelos, geheel in lijn met de Griekse traditie van ontkennen, volstaan met een communiqué waarin hij het rapport een "miskleun" noemt.

Het is dus niet zo vreemd dat een aantal landen, waaronder Finland, Duitsland, Oostenrijk, Nederland en Slowakije, zich nog eens achter de oren krabben voor ze willen meebetalen aan de noodhulp waartoe op 21 juli is besloten. Griekenland lijkt namelijk een geval apart te zijn. Ierland bijvoorbeeld, dat ook financieel wordt gesteund, stelt in hoog tempo orde op zaken. De vraag is nu of Athene in staat zal zijn een faillissement te voorkomen.

Bezien vanuit Roemenië

Nee, de Grieken zijn niet lui

"Wij hebben de start van het Europese avontuur aan Griekenland te danken, we hebben alles aan Griekenland te danken", stelt Liviu Antonesei in Adevărul. "Je kunt niet zeggen dat de Grieken hun lot verdienen en je kunt ze ook niet verwensen, een algemeen oordeel over een volk is altijd beledigend", vindt de Roemeense schrijver. Hij is van mening dat het "gemeen en onrechtvaardig is” om de Grieken kwalificeren als luiaards. “Oudjes van 70 jaar laten hun spullen door ezeltjes dragen voor de toeristen op Santorini, de Griekse boer werkt keihard in zijn wijngaarden of de olijfgaarden op het plateau van Lassithi [op Kreta, red.], winkels gaan er pas na middernacht dicht en geen enkele barman haalt het in zijn hoofd het licht uit te doen voordat de laatste klant vertrokken is."

Het probleem van de Grieken is niet dat ze werkschuw zouden zijn, maar het fiscale regime, merkt Liviu Antonesei op. Bovenden is de hulp die aan de Grieken werd verstrekt "geen schenking maar een lening die generaties Grieken flink wat geld gaan kosten. Als ik denk aan de cultuurgoederen die hen door sommigen van hun crediteuren ontstolen werden, vind ik dat onrechtvaardig, maar zo is het leven nu eenmaal. De Europese beschaving is dood, verkocht aan Griekenland."

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp