Kies een taal
In Brussel worden ze ook wel de ‘gazpromiens’ (‘gazprommers’) genoemd. Hiermee wordt een groep personen bedoeld die er om diverse redenen op toeziet dat de belangen van de Russische gasmonopolist Gazprom bij de Europese Unie goed worden behartigd. Deze eminente lobby bestaat uit voormalige Europese leiders zoals ex-bondskanselier Gerhard Schröder en zittende leiders zoals de Italiaanse regeringsleider Silvio Berlusconi, politieke leiders in EU-landen die belangrijke contracten met Gazprom hebben. Ook zijn er de smeerolie van de EU, zoals de Europese Commissaris voor energie, Andris Piebalgs, en invloedrijke bestuurders van grote nationale energiebedrijven uit Italië, Duitsland, Nederland of Frankrijk. Zij hebben stuk voor stuk al goede zaken gedaan met de Russen of hopen dit te gaan doen.
De invloed van deze "gazprommers" op het Europese beleid strekt echter verder en beslaat terreinen die niets met gas te maken hebben. Dat is bijvoorbeeld het geval met het klimaatpakket. Deze ambitieuze voorstellen zijn door Brussel opgesteld om Europa wereldwijd koploper te laten worden op het gebied van klimaatbescherming en bestrijding van de CO2-uitstoot en vormen een geschenk uit de hemel voor de "gazprommers". Er bestaat namelijk een waaier van mogelijke technologieën ter vervanging van energie op basis van kolen, en daarvan lijkt aardgas op dit moment de goedkoopste oplossing die tevens het gemakkelijkste is toe te passen.
Polen tussen de wal en het schip
Het is dan ook niet verwonderlijk dat landen zoals Polen, die tegelijkertijd over de voorwaarden van het klimaatpakket en langetermijncontracten voor Russisch gas onderhandelen, een ernstig probleem hebben. Zolang de EU geen besluit heeft genomen over de tenuitvoerlegging van haar plannen voor terugdringing van de CO2-uitstoot, kunnen zij namelijk niet inschatten hoe groot hun vraag naar aardgas de komende jaren zal zijn. Zij bevinden zich in een netelige positie en moeten laveren tussen de druk van de Unie voor herstructurering van hun volledig verouderde energiesysteem en die van Gazprom, wiens brandstof zo'n 40 procent minder CO2 uitstoot dan kolen en waarvoor op korte termijn geen alternatief bestaat.
We kunnen natuurlijk veronderstellen dat de projecten voor diversificatie van gasleveringen naar Europa, waarmee de landen van de Unie, inclusief Polen, toegang krijgen tot energiebronnen in Noorwegen, Centraal-Azië of Katar, net zo ambitieus zijn. Maar ditzelfde Europa, dat bereid is het broeikaseffect te bestrijden ten koste van de armere landen van de Unie, heeft niet bijzonder veel haast met het aanboren van andere gasbronnen.
Verdrag van Lissabon is koren op de molen van Gazprom
Het omvangrijke Europese diversificatieplan, de gaspijpleiding Nabucco (waarmee de Kaspische Zee en de Middellandse Zee buiten Rusland om met elkaar worden verbonden) dreigt op de klippen te lopen nu zijn concurrent, het Russische plan South Stream, aan terrein wint. In ons deel van Europa komen de 'gazprommers' met nieuwe definities van diversificatie. Voor Andris Piebalgs vormt de Russisch-Duitse pijpleiding Nord Stream een manier om de Europese gasmarkt te diversifiëren. In werkelijkheid wordt met dit plan voornamelijk beoogd de energievoorziening van Europa nog afhankelijker te maken van Rusland. De Letse Commissaris heeft natuurlijk zijn redenen om Nord Stream te steunen. Letland bevindt zich midden in een economische crisis en Gazprom wil daar voor meer dan een miljard euro de opslaginstallaties bouwen voor gas uit de Nord Stream-pijplijn. Estland en Polen zijn echter tegen het plan. De Denen hebben onlangs hun steun uitgesproken voor het plan. Zij hebben niet alleen hun milieubezwaren tegen de pijpleiding ingetrokken, maar ook twee miljard m3 Russisch gas besteld dat via de Nord Stream wordt geleverd. De Finnen, die zich aanvankelijk tegen het plan hadden uitgesproken, hebben zich er nu ook achter geschaard. Met de invoering van douanetarieven voor de invoer van Fins hout zijn de Finnen door het Kremlin voor het blok gezet en moesten zij wel groen licht geven.
Ook de bepalingen van het Verdrag van Lissabon zijn gunstig voor de "gazprommers". Met de ratificatie van het Verdrag worden de statuten van de Europese Investeringsbank (EIB) namelijk gewijzigd, en de EIB is een onmisbare partner voor de bouw van de Nord Stream voor Gazprom, dat sinds enige tijd met een chronisch liquiditeitstekort kampt. Vóór de inwerkingtreding van het verdrag kon de EIB deze investering alleen financieren als alle lidstaten van de Europese Unie ermee instemden. Voortaan kan een dergelijk besluit al worden genomen als er slechts 18 landen die 68 procent van het kapitaal van de EIB bezitten, akkoord gaan. Op dit moment bezitten de landen die rechtstreeks betrokken zijn bij de Nord Stream (Duitsland, Frankrijk, Italië, Nederland en Denemarken) 55 procent van het kapitaal. De resterende 13 procent moet voor de "gazprommers" niet moeilijk te vinden zijn.
Europese Unie - Rusland
Verstrikt in de netten van Gazprom
Er zal nog een lange tijd overheen gaan voordat de Europese Unie een gemeenschappelijk beleid zal invoeren voor energiezekerheid, schrijft het Poolse weekblad Wprost. Dit toekomstbeeld valt te wijten aan Rusland, dat het principe van “verdeel en heers” toepast en Europa steeds meer afhankelijk maakt van de Russische energiebronnen. Het lange termijncontract voor gaslevering dat met Polen is gesloten is een recent voorbeeld van deze ‘filosofie’. Volgens Russische experts is het contract niet voordelig voor Polen, en zou de Poolse gasreus PGNiG hierdoor wel eens failliet kunnen gaan. Aangezien het Russische gasbedrijf Gazprom bij onderhandelingen de gesprekspartners vaak het mes op de keel zet, hebben veel landen voor een veiligere optie gekozen: in plaats van afhankelijk te worden van de Russen, is het beter om samen met hen een bedrijf op te richten om anderen afhankelijk te maken, observeert dit weekblad. Deze strategie is al uitgeprobeerd door Scandinavische landen die onlangs hebben ingestemd met de bouw van de gaspijplijn Nord Stream, aangezien het Europees-Amerikaanse Nabuccoproject maar met moeite van de grond komt.
