De pijnlijke redding

De echtgenoot doet de deur open in boxershort en op pantoffels. Zijn vrouw ligt in de slaapkamer op een bed met verstelbare lattenbodem. Ze is opgemaakt met wat oogschaduw en lipgloss. Barbara Pitsillides, de verpleegster, brengt haar een beter hoofdkussen. “Bent u niet meer misselijk?” vraagt ze.
De vrouw herinnert zich niets meer van haar misselijkheid. Haar geheugen neemt af nu er uitzaaiingen in haar hersenen zijn opgetreden. “Onze strijd duurt al tien jaar, en we willen dat hij nog eens tien jaar zal duren”, vertelt haar echtgenoot die naar haar kijkt terwijl ze in stilte even glimlacht. De man besteedt ieder moment van de dag aan de verzorging van de vrouw met wie hij 40 jaar geleden trouwde. De gedachte ook maar de geringste fout te begaan, maakt hem doodsbang.

Donaties aan ziekenhuis kelderen

Hun lidmaatschap van de Vereniging voor kankerpatiënten en de hulp van vrienden stellen hem gerust. Op iedere gewenst moment, bij iedere twijfel, kan hij de vereniging bellen. Het is de vereniging die zorgde voor het bed met verstelbare lattenbodem, de rolstoel en het draagbare zuurstofapparaat.
Maar Barbara weet niet hoe lang het ziekenhuis nog thuiszorg kan geven aan mensen die strijden tegen kanker. De donaties kelderden in maart toen de onderhandelingen begonnen tussen de Cypriotische regering en de trojka (Europese Commissie, Europese Centrale Bank en Internationaal Monetair Fonds) over een lening van 10 miljard euro met als tegenprestatie de inkrimping van de Cypriotische bankensector. De activiteiten van de Cyprus Popular Bank Laiki, de één na grootste bank van het eiland, werden opgesplitst in een ‘bad bank’, die werd opgebroken, en een ‘goede bank’, die werd opgenomen in de Bank of Cyprus, de nummer één van de Cypriotische bankensector. Rekeningen boven de 100.000 duizend euro werden gesnoeid tot een ton, waardoor niet alleen aandeelhouders, maar ook rekeninghouders geld verloren.
Barbara vertrekt weer met haar oude auto die ze voor het huis van het stel had geparkeerd. Nog geen twintig minuten geleden was ze nog met Nicolas Philippou, de voorzitter van de vereniging, op het hoofdkantoor, een gebouw dat de vereniging huurt in een buitenwijk van Nicosie. [[“De situatie is heel moeilijk. We hebben onze salarissen al gekort met 20 procent]] om zodoende niet te hoeven bezuinigen op onze diensten”, betreurt hij.
Naast de palliatieve thuiszorg, beheert de vereniging ook een dagopvangcentrum en biedt zij psychosociale steun, gezondheidseducatie, psychotherapie en vervoer naar het kankercentrum. “Normaal gesproken hebben we een budget van twee tot drie maanden op onze rekening. Toen er gesnoeid werd in de tegoeden van Laiki, stond er 170.000 euro op onze rekening. Wij werden op volgende wijze ingelicht: ‘U hebt nog maar 100.000 euro, de rest is ingenomen’”.

Geen onderscheid tussen bankrekeningen

De autoriteiten maakten geen onderscheid tussen spaarrekeningen en betaalrekeningen. En hierdoor raakte het contant geld op in het land. Daarna “besloten ze een uitzondering te maken voor verenigingen zonder winstoogmerk en slechts 30 procent, en niet 100 procent, te heffen op tegoeden boven de 100.000 euro. In mei kregen we ons geld terug en konden we de salarissen uitbetalen.”
Beide banken bezaten ook een groot deel van het fonds voor sociale voorzieningen voor werknemers. Op Cyprus, waar een werkloosheidsuitkering maar zes maanden lang wordt uitbetaald, moedigen veel werkgevers hun personeel aan om bij te dragen aan dit gemeenschappelijke fonds. Als een werknemer vertrekt, dan ontvangt hij het bedrag dat hij in het fonds heeft gelegd, het is dus een soort uitkering. “We weten nog niet hoe het met dit fonds zal aflopen”, vertelt Philippou verontrust.

Dit drama treft veel bedrijven

Dat dit drama veel bedrijven treft wordt duidelijk als we naar de Vakbond voor werknemers van de Cypriotische bankensector (ETYK) gaan in het nieuwe stadsdeel van Nicosie. Constantinos Hadjimavros, die 13 jaar lang werkte bij Laiki, had al zijn spaargeld gestopt in het fonds voor sociale voorzieningen. Hij leefde altijd in de optiek dat hij voor altijd een baan zou hebben: op zijn zestigste zou hij de bank verlaten, zoals voorgeschreven door de bank, hij zou zijn deel van het fonds ontvangen en zo zou hij zijn leningen kunnen aflossen terwijl hij ook nog wat geld over zou houden om tot zijn vijfenzestigste te kunnen leven waarna hij een pensioen zou ontvangen. “Zo zat het systeem in elkaar”, benadrukt hij.
Maar de tijden zijn veranderd op Cyprus en dat zie je als je, onder een gloeiende zon, door de hoofdstad wandelt. Op de Makariosweg blijven de meeste rolluiken gesloten. De twee kilometerlange weg met kantoren, kledingwinkels en grote internationale winkelketens, waarmee Cyprus zijn ambities etaleerde, draait nu halve toeren. Winkels sluiten en maken in het oude stadsdeel plaats voor bars en cafés waar Cyprioten en buitenlanders neerstrijken voor een ijskoffie of ijsje.

Ten prooi gevallen aan angst

En dan, uit het niets, het bijzondere café van dichter Stavros Lambrakis. “Het conflict met de Turken [sinds de invasie in 1974 van het noorden van het eiland] heeft de aandacht ergens anders op gevestigd, stelt deze jongeman wiens onverzorgde outfit zijn ontspannen houding illustreert. Dat diende als alibi. Iedereen deed maar wat. Nu begrijpen de mensen dat de echte vijand de banken zijn. Dat is het goede van de crisis: eindelijk begrijpen de mensen het. Het slechte is, natuurlijk, dat ze eronder lijden.” Het hele land is ten prooi gevallen aan angst: [[“Niemand weet wat er te wachten staat, maar het overheersende gevoel is dat het nog erger wordt”]]. Er is geen hoop meer, dat is zo triest”.
Tussen de tafels van het café loopt op een freelancejournalist die werkt voor nieuwszender Al-Jazeera, nieuwsportaal Politis en ook voor de nieuwssite cyprusnews.eu. Voor journalisten is het, ondanks de drukkende noodzaak mensen te informeren, momenteel ook niet makkelijk. Ioannis Sotirioa, een jonge, kleine, tengere, man met geschoren hoofd en een bril met dik montuur, kan alleen maar constateren dat hij minder opdrachten heeft en dat die ook nog eens minder betaald worden. Om rond te komen staat hij iedere zaterdagochtend voor zonsopgang op om groente en fruit te verkopen op de markt.

Het land stort in elkaar

Politieagent Themis Themistoklis is ontzettend kwaad op de regering. Hij zou in 2012 met pensioen gaan, maar hij kreeg het advies te wachten tot februari 2013 als hij 56 zou worden. Toen werd er op 28 december 2012 een nieuwe pensioenwet aangenomen die op 1 januari van kracht is gegaan. “Ik zou een pensioen van 1.620 euro krijgen, maar ik ontvang maar 1.469 euro, dat is 151 euro minder, 12 maanden per jaar. Ik heb een rechtszaak aangespannen tegen de staat, en ik heb het Hooggerechtshof gevraagd me uit te leggen waarom deze verdomde wet drie dagen voor Nieuwjaar werd aangenomen!”
Het land stort in elkaar. “De Cyprioten beleven hun laatste gelukkige zomer. Tot en met september zal er nog geld binnenkomen [afkomstig uit het toerisme], voorspelt Themis Themistoklis. “Maar als het schooljaar weer begint, dan zullen de Europeanen achter de woede van de Cyprioten komen. Dan zullen er op Euronews andere beelden verschijnen.*”

Vanuit de VS bezien

“Valt de eurozone uiteen?”

“Is het uiteenvallen van de eurozone - iets wat de Europese leiders drie jaar lang met man en macht hebben geprobeerd tegen te houden met koortsachtige topbijeenkomsten in Brussel en een reeks bail-outs ter waarde van honderden miljarden euro’s - in feite al begonnen?” vraagt de New York Times zich af.
De krant schrijft dat Cyprus een uitzondering vormt in de eurozone, aangezien sinds maart alle kapitaalstromen worden gecontroleerd en binnen het eiland moeten blijven om kapitaalvlucht te voorkomen. De New York Times merkt op dat deze controle slechts een week zouden duren, maar nu al sinds vier maanden een feit is. Naar alle waarschijlijkheid zal deze doorgaan totdat de Bank of Cyprus is gerestructureerd en het vertrouwen in het Cypriotische bankwezen is hersteld.
De president van Cyprus, Nikos Anastasiadis, heeft gezegd dat zijn land zich in wezen “al buiten de eurozone” bevindt. De econoom en directeur van het Cyprus International Institute Of Management, Theodore Panayotou, is van mening dat het afscheiden van Cyprus van de rest van de eurozone voor de Europese leiders “een manier is om uit te testen wat er gebeurt als de gemeenschappelijke munt eigenlijk niet meer echt gemeenschappelijk is”.