Kies een taal
Als we de regering van Silvio Berlusconi moeten geloven, heeft Italië momenteel te maken met een tsunami van illegale immigranten, die voornamelijk afkomstig zijn uit Tunesië. Er wordt moord en brand geschreeuwd: Italië is namelijk van oordeel dat deze "last" door alle lidstaten van de Europese Unie gezamenlijk moet worden gedragen en dreigt deze illegalen vrij naar de andere lidstaten te laten reizen door hen een "tijdelijke verblijfsvergunning" af te geven, die drie maanden geldig is en de andere landen ertoe verplicht hen op te vangen...
Voor de genoemde partnerlanden, in het bijzonder Duitsland, Oostenrijk en Frankrijk, is deze chantage een doorn in het oog. Tijdens een vergadering van de ministers van Justitie en Binnenlandse Zaken op 11 april in Luxemburg hebben zij dit duidelijk te kennen gegeven aan de Italiaanse vertegenwoordiger, Roberto Maroni, kopstuk van de Liga Norte, een regionalistische en xenofobe partij.
"Wij kunnen niet accepteren dat een groot aantal economische migranten via Italië Europa binnenkomt. Daarom verwachten wij dat Italië de bestaande regelgeving in acht neemt en aan zijn verplichtingen voldoet," aldus de Duitse minister van Binnenlandse Zaken, Hans-Peter Friedrich, die tegelijkertijd heeft aangegeven bereid te zijn de controles aan de binnengrenzen van de EU te hervatten. De Franse minister Claude Guéant heeft aangekondigd de controles aan de grenzen tussen Frankrijk en Italië te zullen versterken, zodat Tunesische illegalen aan de andere zijde van de Alpen blijven. Het is dus niet het geval dat de landen ingaan op de chantage van Italië. Maroni heeft zijn woede de vrije loop gelaten en zich eens te meer verbaal laten gaan: "Italië wordt geheel aan zijn lot overgelaten. [...] Ik vraag me af of het in deze situatie nog wel zin heeft om deel uit te maken van de Europese Unie."
"Deze toestroom ligt binnen de norm en is in goede banen te leiden"
"Dergelijke uitspraken passen precies bij de verkiezingstijd, in Italië, maar ook in Frankrijk", aldus Patrick Weill, directeur van het Franse onderzoeksinstituut CNRS en specialist op het gebied van immigratie. "Er is namelijk helemaal geen sprake van een massale toestroom, in tegenstelling tot de beweringen van de Italiaanse regering en de spectaculaire beelden die we zien uit Lampedusa", de toegangspoort voor de meeste Tunesische illegalen.
Sinds de revolutie in Tunesië in januari zijn er 25.800 personen aan de Italiaanse kust aangekomen, wat heel weinig is gezien de economische situatie in Tunesië en de oorlog in Libië. Bovendien heeft Italië, dat een immigratieland is geworden, de afgelopen jaren in meerdere fasen meer dan één miljoen illegalen een verblijfsvergunning gegeven. De laatste regularisatiegolf heeft in 2009 plaatsgevonden. "In werkelijkheid is er absoluut geen ‘last’ die moet worden gedeeld", stelt Patrick Weill ironisch vast. "Deze toestroom ligt binnen de norm en is in goede banen te leiden."
Rome wil van deze kwestie echter een Europees probleem maken door de buitenwereld te laten geloven dat de Europese Unie een vergiet is. Het mes snijdt daarmee aan twee kanten: het vormt een bevestiging voor zowel de vreemdelingenhaat als voor het euroscepticisme van een deel van de Italiaanse kiezers. In tegenstelling tot de beweringen van de regering-Berlusconi kunnen vreemdelingen zich met een tijdelijke verblijfsvergunning niet vrij in een ander land binnen de Europese Unie vestigen. De Europese Commissie heeft zich woedend getoond over de omzeiling van de regels en nogmaals duidelijk gemaakt dat vrijheid van vestiging uitgesloten is.
Op grond van een richtlijn uit 2003 mogen vreemdelingen uit landen buiten Europa weliswaar in de gehele Europese Unie verblijven, maar alleen als zij beschikken over een verblijfsvergunning van lange duur (en niet drie maanden) en zelfstandig in hun levensonderhoud kunnen voorzien (door middel van arbeid of spaargeld). Evenzo mogen vreemdelingen uit landen buiten Europa die legaal in een bepaalde lidstaat verblijven, alleen vrij binnen de Europese Unie reizen als zij over de benodigde middelen beschikken. Vreemdelingen met enkel en alleen een tijdelijke verblijfsvergunning die niet over voldoende middelen beschikken, mogen dan ook worden teruggestuurd naar het land waar zij aanvankelijk zijn opgevangen, in dit geval Italië...
Frontex kan het land kan helpen om zijn grenzen beter te beheren
Het feit dat de vaste controles aan de binnengrenzen van de landen die deel uitmaken van Schengen zijn afgeschaft, betekent evenmin dat de lidstaten geen enkele vorm van controle meer hebben: mobiele controles zijn volledig legaal en in geval van gevaar voor de openbare orde of de openbare veiligheid kunnen de grenzen tijdelijk worden hersteld. Claude Guéant begeeft zich dan ook niet op glad ijs wanneer hij stelt "alle rechtsmiddelen te zullen inzetten ter handhaving van de Schengen-overeenkomst".
De kritiek van Italië op zijn partners is eveneens misplaatst omdat Frontex het land kan helpen om zijn grenzen beter te beheren. Dit Europese agentschap biedt namelijk de mogelijkheid om de middelen van de verschillende lidstaten in een problematische situatie gezamenlijk in te zetten. Dat is reeds ruimschoots het geval aan de oosterse grenzen van de Europese Unie.
Guéant en Maroni zijn vrijdag in Rome overigens overeengekomen "gezamenlijk te patrouilleren aan de Tunesische kusten zodat er geen Tunesiërs kunnen vertrekken", en dat gebeurt in het kader van Frontex. Tot slot heeft de Europese Unie Tunesië financiële steun beloofd voor de overgang naar een stabiel bestuur. In ruil daarvoor moeten de nieuwe autoriteiten samenwerken met de EU ter bestrijding van illegale emigratie. De eerste stappen zijn daarvoor al gezet. Was het misschien toch een storm in een glas water?
Gezien vanuit Italië
Europeanen doof voor Rome
La Stampa meldt hoe de Italiaanse minister van Binnenlandse Zaken Roberto Maroni met legen handen terugkeert van de Europese Raad Justitie en Binnenlandse Zaken. Na vergeefs om solidariteit van zijn Europese partners te hebben gevraagd bij de opvang van de duizenden immigranten die de afgelopen weken in Italië aankwamen, denkt hij dat het beter is "uit de EU te stappen". Ook bekritiseerden zijn collega's het Italiaanse besluit om tijdelijke verblijfsvergunningen aan de migranten te verstrekken om de overbelaste Italiaanse opvangkampen wat lucht te geven. De Italiaanse krant vraagt zich af of
"22.000 ongewenste vluchtelingen voldoende zijn om binnen 48 uur tientallen jaren Europese opbouw teniet te doen". Volgens de krant heeft het Italiaanse voorstel "de nieuwe diepgaande angsten van het Europa van regeringen op de voorgrond geplaatst. We krijgen eigenlijk de indruk dat het vooruitzicht om migranten te moeten opvangen tot meer bezorgdheid leidt dan de kosten die de financiële redding van Griekenland of Portugal met zich meebrengen".
Il Sole 24 Ore is echter van mening dat er voor een keer niet over "nationaal egoïsme" gesproken mag worden want "dit keer zijn de Europanen niet verdeeld: de Fransen en Duitsers hebben met steun van het Verenigd Koninkrijk een blok gevormd. Er moet eerder gesproken worden van een continentaal pact, of, nog beter, een Noord-Europees pact waarvan Italië werd uitgesloten omdat het op politiek vlak te zwak staat om zijn rechten te laten gelden". De vernedering van Italië is daarnaast te wijten aan de afwezigheid van Silvio Berlusconi: de regeringsleider is druk met verschillende processen die tegen hem lopen in Milaan. "Onder normale omstandigheden zou Italië op regeringsleidersniveau over een eervol compromis hebben onderhandeld. Dat is niet gebeurd en onze vertegenwoordigers hebben ons in de steek gelaten."
