Kies een taal
Het nieuws sloeg op 14 mei in als een bom [in Zweden, red.]: de ongelijkheid in het land neemt toe, en snel ook. De wetenschap dat het aantal armen de afgelopen decennia is verdubbeld in Zweden, heeft tot veel reacties geleid. Deze informatie is afkomstig uit een rapport dat de OESO onlangs heeft gepubliceerd over de inkomensverschillen in haar 34 lidstaten. In dit document is echter geen sprake van een verslechtering van de levensstandaard van de burgers.
Integendeel. Op de lange termijn gezien zijn de levensomstandigheden van alle bevolkingslagen beter geworden. Maar sommige groepen zijn iets meer vooruitgegaan dan andere, hetgeen tot uiting komt als een toename van de ongelijkheid. Vooral tussen mensen die werken en mensen die geen beroepsactiviteit uitoefenen. Het gevolg is dat Zweden in het klassement van landen met de hoogste gelijkheid is gekelderd van de eerste naar de veertiende plaats. Maar dat is geen reden om ons druk te maken.
Aantrekkelijker om zelf geld te verdienen
De bedoeling van de diverse belastinghervormingen die de laatste tijd zijn doorgevoerd, was nu juist om werken te belonen. Er was amper een verschil tussen wat werknemers uit de laagste inkomensgroepen verdienden en wat mensen zonder werk kregen, en dat leverde problemen op.
Die situatie was niet rechtvaardig. Er moesten stimuleringsmaatregelen komen, zodat het voor mensen aantrekkelijker werd om zelf hun geld te verdienen dan om hun hand op te houden bij de staat. Hoewel mensen zich in hun keuzes laten leiden door uiteenlopende factoren, moet de financiële factor niet worden onderschat. Hoe meer je mensen stimuleert om te gaan werken, hoe beter het zal zijn. Want uiteindelijk is het de belasting die de beroepsbevolking afdraagt, die ons in staat stelt ons leven vorm te geven. Daarom zijn de veranderingen die in het OESO-rapport naar voren komen, in wezen een positief teken.
Relatieve vs. absolute armoede
Je zou daar natuurlijk tegenin kunnen brengen dat het onaanvaardbaar is dat het aantal arme mensen toeneemt. En dat is inderdaad onaanvaardbaar, als je onder armen verstaat: burgers die niets te eten hebben en geen dak boven hun hoofd hebben. Of als het gaat om mensen met een levensstandaard die veel lager is dan die van de gemiddelde Zweed. Het is echter niet dit type armoede – absolute armoede – dat de OESO nu heeft gemeten, maar relatieve armoede. En dat begrip is in feite niet meer dan een boekhoudkundige exercitie. Bij relatieve armoede wordt niet gekeken naar de kwaliteit van leven die mensen hebben, maar enkel naar de inkomensverschillen. In een wereld van miljardairs zouden de miljonairs dus bij de armen worden ingedeeld.
Geen geld voor wasmachine is geen armoede
Een ander begrip dat in de mode is, is ‘materiële deprivatie’. Volgens de definitie hiervan is iemand arm als hij bijvoorbeeld geen wasmachine en geen auto heeft, en als hij geen geld heeft om met vakantie naar het buitenland te gaan. Het spreekt voor zich dat een dergelijke opvatting van armoede iets lachwekkends heeft.
Laten wij niet vergeten dat Zweden, ondanks alles, nog altijd een egalitair land is. Alleen een kleine groep van zeer gefortuneerde mensen wijkt hiervan af. Bovendien ligt de ondergrens hier betrekkelijk hoog. En dat is waar het op aankomt. Met andere woorden: het belangrijkste is niet dat alle Zweden het even goed hebben, maar dat niemand het slecht heeft.
Gezichtspunt
Rellen door ongelijkheid
Voor Aftonbladet is er geen enkele twijfel: er is een verband tussen de rellen die sinds dit weekend de wijk Husby en andere arme buitenwijken in Stockholm teisteren en de toegenomen ongelijkheid van de afgelopen jaren. De krant houdt de conservatieve regering van Frederick Reinfeldt verantwoordelijk voor de problemen:
Husby is zelfs het symbool van de veranderingen in Zweden die te wijten zijn aan het beleid van de Alliantie. De groeiende ongelijkheid en de grotere onrechtvaardigheid hebben geleid tot het ontstaan van conflicten. Dat zal niemand verbazen. De empathie die Reinfeldt tentoonspreidt is slechts onderdeel van een communicatieplan en wordt niet weerspiegeld in het beleid [van de regering, red.]: met het oog op de volgende verkiezingen [in september 2014, red.] heeft de premier wel meer belastingverlagingen voorgesteld, maar geen enkel beleid gepresenteerd dat erop is gericht de inkomensverschillen te verkleinen. Husby is niet meer dan de ultieme consequentie van een maatschappij die op instorten staat, waar gewapende bendes de dienst uitmaken, het vertrouwen in de autoriteiten afneemt en waar de burgers klem zitten tussen deze twee partijen.
