Hoe zeg je ‘basta’ in het Duits?

Voor Jens Weidmann – een jonge econoom die momenteel het presidentschap van de Bundesbank bekleedt na een glansrijke politieke carrière in de schaduw van Angela Merkel te hebben vervuld en die in deze functie ongetwijfeld het meest invloedrijke lid van de Raad van Bestuur van de Europese Centrale Bank (ECB) is – zijn rentepercentages van 6 procent niet het 'einde van de wereld'.

Volgens hem vormen zij voor de ECB geen aanleiding om de teugels te laten vieren wat Spanje en de schuldenmarkten betreft.

De vraag is of Weidmann wel beseft dat Duitsland en Spanje deel uitmaken van dezelfde monetaire unie en of het hem geen zorgen baart dat de grote verschillen in percentages de richting en het bestaan zelf van deze unie op losse schroeven zouden kunnen stellen.

Alleen prijsstabiliteit telt

We kunnen ons voorstellen dat een inflatie van 6 procent wel degelijk het 'einde van de wereld' zou kunnen inluiden voor Jens Weidmann, die geen groei of werkgelegenheid voor ogen heeft, maar slechts prijsstabiliteit.

Gelukkig kan de president van de Deutsche Bundesbank rustig slapen, want de gemiddelde inflatie in de eurozone ligt op 2,7 procent. En om hem nog meer gerust te stellen: het inflatiepercentage bedraagt in Spanje slechts 1,8 procent en in Griekenland 1,4 procent, ruim onder dat van Duitsland (2,3 procent).

Deze even welgemeende als onhandige uitlating van de president van de Bundesbank geeft zonneklaar weer wat er momenteel in Europa, en meer direct in Spanje, aan de hand is.

Duitsland heeft geen lering getrokken uit Weimar

Het gebrek aan visie en inlevingsvermogen dat hieruit naar voren komt, doet denken aan de verblinding waarvan net na de Eerste Wereldoorlog bij de Franse elites sprake was. Zij hadden ieder vooruitzicht op wederopleving en economische groei van Duitsland de kop ingedrukt door het land torenhoge oorlogsschadeclaims op te leggen.

Deze schadeclaims waren in beginsel gerechtvaardigd, aangezien Duitsland aan het conflict ten grondslag lag, maar ze droegen bij tot het creëren van een voedingsbodem voor populisme en irredentisme wat vanaf de Tweede Wereldoorlog tot het nazisme zou leiden.

Het blijft verbazingwekkend dat Duitsland, dat zijn naziverleden volledig heeft weten te overwinnen, niet in staat was om de inflatie te bestrijden die de ineenstorting van de republiek van Weimar heeft veroorzaakt.

Het staat buiten kijf dat als de euro of de Europese constructie in duigen zullen vallen, historici deze gebeurtenissen zullen aanhalen om de mislukkingen en fouten van Europa te verklaren.

Het enige land dat aan de touwtjes trekt

Momenteel zorgt de Duitse regering er met een vergelijkbare houding en verblinding (het recht moet zegevieren, zelfs als de wereld daaraan ten onder zou gaan) voor dat niet alleen de Europese constructie in gevaar wordt gebracht, maar tevens dat anti-Duitse gevoelens worden aangewakkerd.

Een voorbeeld: ook al heeft Spanje over het algemeen een positief beeld van Duitsland, uit de laatste peiling van het Real Instituto Elcano blijkt dat drie op de vier Spanjaarden (73 procent) van mening is dat Berlijn geen rekening houdt met de belangen van Madrid.

Een overgrote meerderheid (87 procent) meent zelfs dat 'Duitsland in Europa aan de touwtjes trekt' – let op: niet ‘het meest’ van alle landen, maar eenvoudigweg het land is dat aan de touwtjes trekt, punt.

Frankrijk gedraagt zich als onderdanige underdog

Is dan nu eindelijk de tijd aangebroken om Berlijn een halt toe te roepen? Ja, dat staat als een paal boven water. Maar hoe? Door vanuit Brussel het programma van nationale hervormingen af te stemmen op het Europese programma voor economische groei.

Dat kan door het politieke en institutionele evenwicht in Europa, dat momenteel zoek is, te herstellen. Enerzijds is de Europese Commissie, die zich namens alle lidstaten zou moeten uitspreken, buitenspel gezet.

Haar voorzitter, José Manuel Barroso, was bij aanvang van zijn tweede en laatste mandaat niet in staat gebleken om zich als een echte leider op te werpen.

Vervolgens heeft hij, naarmate de zaken er ingewikkelder op werden, van de ene op de andere dag zijn strategie van duurzame groei waarvoor hij al jaren een lans brak, laten vallen.

Hollande zou de reddende engel kunnen zijn

Anderzijds wordt Frankrijk, dat altijd als tegenwicht aan Duitsland heeft gediend, momenteel geleid door een man van het kaliber van Sarkozy, een staatsman in de Orde van het Gulden Vlies [een onderscheiding die de Spaanse koning Juan Carlos hem heeft toegekend vanwege de rol die hij heeft gespeeld in de strijd tegen de Baskische afscheidingsbeweging ETA, red.].

Tegenwoordig compenseert hij zijn falende hervormingsstrategie in Frankrijk door de minderwaardige en onderdanige underdog uit te hangen ten aanzien van degene door wie het wordt gedomineerd (Duitsland). En ook door zich de arrogantie van de sterke partij aan te meten ten opzichte van degene die het zelf domineert (Spanje).

Dit onherkenbare Frankrijk vormt nu zelfs een probleem dat even ernstig is voor de toekomst van Europa als de huidige overdreven strengheid van de Bundesbank. Om die reden zou François Hollande de reddende engel bij uitstek kunnen zijn, niet alleen voor Frankrijk en de Europese Commissie, maar ook voor Duitsland zelf.

Opinie

Een Europa volgens Hobbes

José Ignacio Torreblanca gaat in de langere versie van zijn artikel gepubliceerd in Financial Times nog een stap verder in zijn aanklacht tegen de Europese bezuinigingsmaatregelen. Zijn slotnoot zou de komende maanden wel eens een oproep zou kunnen worden waar velen zich achter scharen:

Het begrotingspact, het meest onevenwichtige en asymmetrische verdrag dat lidstaten ooit hebben ondertekend, vormt een uitstekende illustratie van het nieuwe Europa: enerzijds worden bezuinigingen opgelegd en strikt gehandhaafd, terwijl anderzijds nauwelijks groei in het vooruitzicht wordt gesteld. In het goede oude Europa waren alle lidstaten gelijk en symboliseerden verdragen een compromis tussen de verschillende visies binnen Europa. Tegenwoordig gaat Europa over ongelijke verdelingen van de macht en angst voor de toekomst. Daarmee lijkt Europa op de beschrijving die Thomas Hobbes gaf van een mensenleven in zijn natuurlijke staat: 'arm, vals, grof en kort'. Nu, twee jaar later, is er nog steeds geen enkele maatregel genomen om de groei te bevorderen. Het is hoogtijd om 'basta' te zeggen!