Iedereen houdt van Spinoza

Drie eeuwen na zijn dood is er een enorme Spinoza-revival in Nederland, schrijft Wim Bossema in de Volkskrant. Er zijn monumenten, websites, lezingen en exposities. iedereen legt zijn werk anders uit en doet er het zijne mee, hetgeen misschien niet in dank zou zijn afgenomen door de filosoof zelf.

Gepubliceerd op 11 juni 2009 om 13:26

Ondanks het feit dat Spinoza weinig bekendheid geniet onder de Nederlanders zelf, staat de filosoof ineens weer in de schijnwerpers, zo merkt Bossema op. Veel initiatieven doen Spinoza eer aan, zoals Dings’ Spinoza-monument, de renovatie van het Spinozahuis, symposia, en de kunstzinnige manifestatie My name is Spinoza. Spinoza is vaak het slachtoffer van getouwtrek, zoals de twist tussen de historicus Jonathan Israel en de Britse denker John Gray: “ In twee geweldige studies [van Jonathan Israel]over de ‘radicale verlichting’ toonde hij aan hoe groot de invloed van Spinoza was als voorloper van de radicale Verlichtingsdenkers. De vrijheid van denken komt op de eerste plaats in onze cultuur en ook moslimmigranten moeten daarvan doordrongen zijn en het accepteren om onze huidige vrije samenleving te behouden, betoogt Israel met vuur.[…]Die conclusies over het heden trekt Israel helemaal zelf en daarvoor mag hij Spinoza niet in stelling brengen, zei de populaire dwarse Britse denker John Gray. Gray heeft kritiek op het ‘marktfundamentalisme’ en de dogmatische arrogantie van de neoconservatieven. Het politieke pleidooi van Israel riekt volgens Gray te veel naar bescherming van superieur gewaande westerse waarden". Iedereen lijkt zich te kunnen vinden in Spinoza, en Bossema vraagt zich af of de filosoof daar zelf tevreden mee zou zijn geweest: “In ieder geval blijkt: iedereen kan wat van zijn gading vinden bij de filosoof. Zou Spinoza daar blij mee zijn geweest? Het heeft een wrange kant als gedachtengoed van een dode filosoof te pas en te onpas wordt ingezet. Zeker bij een filosoof die vooral pleit voor een oefening in zo vrij mogelijk je gedachten laten gaan. Dogma past niet bij vrijdenkers”. Dan liever de "kunstzinnige ode aan Spinoza op het festival My name is Spinoza" [...] "zoals we zien in de Mediamatic Bank aan de Vijzelstraat. In de kraakpandachtige ruimte staan schoolborden opgesteld, waarop iedereen zijn vrije mening mag krijten. Bijvoorbeeld de vraag: ‘Welke ideeën zijn zo gevaarlijk dat ze beter niet openbaar kunnen worden?’ Een van de antwoorden: ‘de mijne’. In de loodzware en uitzichtloze discussies over ‘onze identiteit’ en onze ‘nationale normen en waarden’ is deze onbevangen benadering van Spinoza een verademing".

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp