Indignado-generatie beproeft geluk elders

Duizenden, vaak hoogopgeleide Portugese en Spaanse jongeren verlaten hun land. Europa heeft ze niet meer nodig terwijl ze in Afrika en Zuid-Amerika met open armen worden ontvangen.

Gepubliceerd op 19 april 2012 om 09:45

Ana Ferreira blaakt van het optimisme. Ze is 26, komt van de Azoren en woont nu al bijna vier jaar in Afrika, eerst in Angola en nu in Mozambique. In tegenstelling tot wat je zou verwachten, is ze geen vrijwilligster maar een betaalde werkneemster bij de personeelsafdeling van een bedrijf.

Als ik naar mijn vrienden in Portugal kijk, die van een beurs leven, parttimebaantjes hebben en hun studies proberen te voltooien, denk ik dat ze losstaan van het echte leven. Ik woon in Maputo, waar ik een geweldige tijd heb en ook nog eens vooruitkom in mijn carrière. Waarom zou ik in hemelsnaam teruggaan?

Gonçalo Jorge, een 28-jarige marketingmedewerker uit Lisabon, heeft niet om een baantje hoeven vechten, maar wel tegen zijn frustraties. Nadat hij zijn diploma had behaald, kreeg hij werk bij het openbaar vervoer.

Ik wilde grootse dingen doen, maar de mogelijkheden stelden weinig voor”, zegt hij. Toen hij eindelijk een interessante kans kreeg bij een particulier bedrijf, waren het de arbeidsvoorwaarden - een contract van slechts één jaar - die een probleem bleken.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Daarom verhuisde hij naar Angola, waar hij nu vertegenwoordiger is van een Portugese wijnproducent. Hij is verantwoordelijk voor alle activiteiten van het bedrijf in Angola en verdient hier vier maal zoveel als in Portugal.

Angola is een van de snelst groeiende economieën ter wereld

Portugal is al één op de tien van zijn universitaire afgestudeerden kwijtgeraakt. De uittocht houdt nu al diverse jaren aan, omdat de crisis en de hoge werkloosheid het land veel eerder hebben getroffen dan de rest van Europa. De jongerenwerkloosheid in Portugal bedraagt nu meer dan 34 procent, en die in Spanje zelfs meer dan 50 procent. Zonder de emigratie zou dit nog veel hoger zijn.

Degenen die in Europa overbodig zijn geworden – technici, architecten, bouwvakkers – worden in Afrika en Zuid-Amerika met open armen ontvangen. Brazilië bereidt zich in hoog tempo voor op de wereldkampioenschappen voetbal van 2014 en de Olympische Spelen van 2016.

Technici en architecten worden op grote schaal geworven voor openbare projecten, waaronder projecten ter waarde van 200 miljard dollar in de elektriciteitssector. De Braziliaanse economie is vorig jaar met bijna 3 procent gegroeid, en de Argentijnse zelfs met 8 procent. De werkloosheid in Argentinië is met 7 procent drie maal zo laag als die in Spanje.

Rijk aan olie, diamanten en andere natuurlijke hulpbronnen, is Angola vandaag de dag een van de snelst groeiende economieën ter wereld. De jaarlijkse groei van het bruto binnenlands product (bbp) heeft de 15 procent bereikt. Er zijn drieduizend Portugese bedrijven actief in het land, die wegen, bruggen, wolkenkrabbers, spoorwegen en pijpleidingen bouwen.

Angola, dat dertig jaar lang werd geteisterd door een burgeroorlog die pas tien jaar geleden ten einde kwam, heeft een tekort aan specialisten, terwijl Portugal juist een overschot aan ervaren arbeidskrachten heeft.

Een paar jaar geleden kon je in iedere Portugese krant vacatures uit Angola aantreffen”, zegt Pedro Góis, migratiesocioloog aan de Universiteit van Coimbra. “Het zijn vooral twee groepen die vertrekken: ouderen die wat geld willen besparen, en jongeren die op zoek zijn naar een carrière en plezier.

700 duizend Portugese emigranten in Brazilië

Als de Portugezen zich al thuisvoelen in Angola, kunnen ze zich nog makkelijker aanpassen aan het leven in Brazilië. Volgens schattingen van het Observatório da Imigração in Lissabon wonen en werken er nu ruim 700 duizend Portugese emigranten in Brazilië.

In Spanje, dat de afgelopen tien jaar zo'n 5 miljoen immigranten uit Zuid-Amerika, Afrika en Azië heeft ontvangen, is de Spaanse emigratie naar de voormalige koloniën in Zuid-Amerika een onderwerp dat zó nieuw is dat weinig experts bereid zijn erover te praten. Maar de cijfers spreken voor zich: volgens de Spaanse consulaten in Argentinië vestigen zich daar iedere maand ongeveer 1.200 Spanjaarden.

De typische emigrant is een man van 25 tot 35, dikwijls technicus, architect of IT-professional”, zegt Marta López-Tappero, internationaal mobiliteitsdeskundige bij Adecco. “Kortom, een jonge man met een frisse belangstelling voor nieuwe ervaringen en uitdagingen.

De 'Gallegos' zijn terug in Argentinië

In de voormalige koloniën is de taal geen obstakel en verloopt de culturele aanpassing soepeltjes. Vooral in Buenos Aires. Eind 19e begin 20e eeuw kwamen er zo'n twee miljoen Spanjaarden naar Argentinië als passagiers derde klasse, vooral uit Galicië, de armste landbouwregio van het land.

Daarom worden Spanjaarden in Argentinië nu nog steeds Gallegos genoemd. In de tweede helft van de 20e eeuw zorgden in eerste instantie de dictatuur en daarna de crisis van de jaren negentig voor een stroom Argentijnen naar Europa. Nu is de trend weer omgekeerd.

Nee, er is geen reden om over een nieuwe kolonisatie te spreken

Een ‘Europese invasie’, ‘het nieuwe Eldorado’, ‘expeditie op zoek naar spanning en avontuur’, – degelijke concepten klinken Europeanen bekend, maar misschien ook verontrustend in de oren. “Nee, er is geen reden om over een nieuwe kolonisatie te spreken”, zegt Góis.

We zijn eerder getuige van de geboorte van een nieuwe mondiale klasse van migranten, die zich nooit ergens permanent zullen vestigen. Vroeg of laat zullen ze teruggaan naar hun land van herkomst of naar een ander land vertrekken waar ze nog beter terecht kunnen.

Maar misschien is de omgekeerde migratie wel een gevolg van veel diepgaander veranderingen die in de wereld plaatsvinden. Het machtsevenwicht tussen het Westen en de rest van de wereld, of – zo je wilt – tussen Noord en Zuid is aan het verschuiven.

Commentaar

Het litteken van werkloosheid

De crisis heeft iedereen in Europa getroffen, maar jongeren het zwaarst, aldus het Poolse weekblad Tygodnik Powszechny. En niet alleen in Griekenland, Spanje of Portugal, maar ook in Polen, waar de werkloosheid onder de jongeren tot 24 jaar de 30 procent nadert, en in Slowakije (35 procent). Dit zal gevolgen hebben voor de langere termijn, waarschuwt het blad:

Werkloosheid is voor iedereen pijnlijk. Maar voor jonge afgestudeerden, die jarenlang verwachtingen hebben gekoesterd over het leven en zichzelf, kan het een schok zijn. Uit onderzoek blijkt dat langdurige werkloosheid op jonge leeftijd leidt tot een gebrek aan zelfvertrouwen later. Dit wordt het “werkloosheidslitteken” of “-stigma” genoemd. Dus zelfs als Europa uiteindelijk de crisis zal weten te overwinnen, is de toekomst van deze [jonge] mensen nog steeds twijfelachtig.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp