Kies een taal
Mocht u zich afvragen waarom Europa uiteindelijk zo pijnlijk heeft gefaald in het bereiken van overeenstemming over een gemeenschappelijke strategie bij het wapenembargo voor Syrië, dan zou een blik op de kaart een tipje van de sluier kunnen oplichten. Het reusachtige South Pars/North Dome gasveld in de Golf is gelijk verdeeld over de territoriale wateren van Iran en Qatar. Jordanië sluit zich aan bij Iraanse plannen om dwars door Syrië een pijpleiding aan te leggen tot aan de Middellandse Zee en daarmee toegang te krijgen tot de rijke Europese markt. Doha, de voornaamste sponsor van de Syrische rebellen, heeft een concurrerend project, een pijpleiding met dezelfde eindbestemming die door een Syrië van na de val van Assad en door Turkije zou moeten lopen. Het is veelzeggend dat de crisis in Syrië in 2011 pas verergerde nadat een paar maanden eerder de onderhandelingen over het Iraanse project eind 2010 waren gestart.
Frankrijk en Groot-Brittannië zijn de voornaamste belanghebbenden in de gassector in Qatar, via hun nationale energiereuzen GDF en Shell. Rusland heeft een pact gesloten met Iran om pogingen tegen te gaan van soennitische Golfstaten en hun westerse bondgenoten om het Russische quasimonopolie op Europese leveringen te omzeilen.
Duitsland is met Rusland verbonden via de Nord Stream pipeline, waarvoor oud-bondskanselier Gerhard Schröder zich sterk heeft gemaakt, terwijl het Italiaanse energiebedrijf ENI een belangrijke partner van Gazprom is. Het hoeft dus geen verbazing te wekken dat Parijs en Londen geen overeenstemming bereiken met Berlijn en Rome over de toekomst van Syrië.
Het Syrische moeras is niet het enige onderwerp waarbij energie onlangs nog voor verdeling in Europa zorgde. De discussie over de risico’s voor milieu en gezondheid als gevolg van de exploitatie van Europese schaliegasreserves wordt in toenemende mate gegijzeld door tegengestelde nationale belangen en nog ingewikkelder door de bemoeienissen van de Russische kernenergiesector en de onzekerheid rond het toekomstige Duitse energiebeleid. Deze week leed ook de reputatie van de EU door het handelsgeschil met China over zonnepanelen en door onenigheid tussen Frankrijk en Duitsland over de vraag of er op goedkope import van Chinese bedrijven met staatssubsidie al dan niet belasting moet worden geheven.
Na de ommekeer in de traditionele ‘Peak Oil’ theorieën lijkt de wereld nu aan de vooravond te staan van een enorme revolutie op het gebied van energiebronnen. Forse investeringen in schaliegas en andere onconventionele koolwaterstoffen zouden ertoe kunnen leiden dat de Verenigde Staten in 2020 in hun eigen energiebehoefte kunnen voorzien. Dan hoeven ze geen olie meer te importeren en kunnen ze hun enorme geopolitieke last afwerpen – waarvan hun geringe belangstelling voor de crisis in Syrië al getuigt. Als de laatste berichten uit Japan juist zijn, zouden de energieprijzen nog verder kunnen dalen als de exploitatie van het alom aanwezige methaanhydraat een haalbare kaart wordt - voor de mensen die daar aan kunnen komen.
Tegen die tijd heeft het nu al aarzelende programma voor CO2–reductie van de EU zijn doel gemist. Het wordt steeds lastiger om Europese industrieën die het moeilijk hebben te beschermen tegen concurrenten die maar de helft hoeven te betalen voor hun energie, vooral als er geen effectieve manier wordt gevonden om ‘groen’ en ‘goedkoop’ aan elkaar te koppelen. Maar bovenal kunnen we energie en politiek straks niet meer van elkaar onderscheiden. Van al dat gepraat over een politieke unie blijft niet veel meer over dan een mikpunt van spot, zoals nu al gebeurt met de onbeholpen voorstellen van de EU voor een gemeenschappelijke diplomatie. Europese regeringen en vertegenwoordigers van hun energiesector moeten samen om de tafel gaan zitten en een gecoördineerde visie uitwerken. Slagen ze daar niet in, dan is de teleurstelling niet alleen groot in de kringen van Europese federalisten, maar ook ver daarbuiten.
