Kies een taal
De populistische en xenofobe golf die momenteel over de Europese Unie spoelt, zal ons duur komen te staan. We zijn op dit moment bezig om meer dan vijftig jaar vrede en ontwikkeling naar de vernieling te helpen. En de rijke landen van Europa hebben hier een groot aandeel in.
De uitlatingen van Angela Merkel over Portugal, Spanje en Griekenland kunnen alleen maar verklaard worden in de context van de lichtzinnige uitspraken die tijdens verkiezingscampagnes van stal worden gehaald. De Duitse bondskanselier gooit hiermee olie op het vuur dat echter al zeer hoog was opgelaaid.
De boodschap die Angela Merkel dinsdag 17 mei verkondigde, was beangstigend. Zij zei dat de inwoners van landen als Portugal, Spanje en Griekenland veel te veel vakantiedagen hebben, minder werken en eerder met pensioen gaan dan de Duitsers. Ook al was het waar, dan nog had ze het niet mogen zeggen. Want dat is niet waar het succes van de eenheidsmunt op berust. Bovendien zijn dergelijke uitspraken slechts koren op de molen van bepaalde landen die steeds minder zin hebben om een helpende hand uit te steken naar de landen in de eurozone die in financiële moeilijkheden verkeren.
De uitspraken van Angela Merkel kloppen voor geen hout
Je hoeft maar naar de statistieken te kijken om te zien dat er geen hout klopt van de uitspraken van Angela Merkel. De Duitsers zijn Europees titelhouder van het grootste aantal vakantiedagen. De Grieken werken het meest. En hoewel de Nederlanders als laatste met pensioen gaan, worden ze op de voet gevolgd door de Portugezen op de vierde plaats.
Zeggen dat alle landen in een muntunie hetzelfde aantal vakantiedagen, hetzelfde aantal werkuren en dezelfde pensioenleeftijd moeten hebben, getuigt van domheid, de beste bondgenoot van populistische en xenofobe stromingen. Dergelijke harmonisaties zijn de gevolgen, en niet de voorwaarden voor het welslagen van de eurozone.
Wat de positie van de Europese munt aantast, zijn maatregelen als het opschorten van de Schengen-akkoorden, die het vrije verkeer van personen binnen de eurozone waarborgen, en de afwezigheid van gemeenschappelijke instrumenten – begroting, fondsen of mechanismen – waarmee we het hoofd kunnen bieden aan de asymmetrische schokken waar we momenteel mee te kampen hebben.
Slachtoffers van een asymmetrische schok binnen de muntunie
Het opschorten van Schengen vanwege de komst van vluchtelingen uit Noord-Afrika is vele malen schadelijker voor de muntunie als alle schulden van Portugal, Griekenland, Spanje en Ierland bij elkaar, en draagt ertoe bij dat de harmonisering van de arbeidsmarkt, waarover Merkel zich zorgen maakt, nog meer op de lange baan wordt geschoven.
De afwezigheid van een akkoord om de landen van de eurozone die met financiële problemen kampen (of, zoals de economen zeggen, "een asymmetrische schok doormaken") op geloofwaardige wijze te steunen, brengt de euro meer schade toe dan de kwesties die populisten graag aankaarten.
Als we ons bij de naakte feiten houden, zijn Griekenland, Ierland, Portugal en Spanje slachtoffers van een asymmetrische schok binnen de muntunie. De oorzaken waardoor juist deze landen, en niet andere landen, in een dergelijke situatie terecht konden komen, zijn divers en gevarieerd, en alle leden van de eurozone dragen verantwoordelijkheid voor wat er is gebeurd. Als bijvoorbeeld Nederland met een asymmetrische schok te maken zou hebben gehad, dan zou de discussie in dat perspectief plaatsvinden, met andere argumenten en zonder het populisme van Merkel.
Voeding voor het populistisch monster
Wij willen niet geloven dat er in de eurozone landen zijn die zich graag willen voorstaan op de oude uitspraak van de Nederlandse minister die aan het einde van de jaren negentig Zuid-Europese landen de toegang tot de eurozone ontzegde. Wij willen niet geloven dat de steunplannen bedoeld zijn om de begunstigden op termijn uit de eurozone te kunnen zetten. Angela Merkel moet eer betonen aan de nagedachtenis van Konrad Adenauer en de erfenis van Helmut Kohl, die juist deze week serieus advies gaf.
Het voeden van het populistische monster dat steeds groter wordt in het Europa van de euro, is een doos van Pandora die de gevaarlijkste schrikbeelden van de Europese geschiedenis op zal rakelen. De Duitsers weten dat Europa veel meer verdient dan een opleving van het populisme. Angela Merkel weet dat een verkiezing minder waard is dan de toekomst van de euro.
Gezien vanuit Duitsland
Merkel, haal niet alles door elkaar
De Duitse pers is niet onverdeeld gelukkig met de uitlatingen van Angela Merkel over het aantal vakantiedagen en de pensioenleeftijd van Zuid-Europeanen en schermt met cijfers om haar beweringen te ontkrachten. Die Welt kopt met "Europa’s eenheidsbrij" en legt uit waarom de bondskanselier een verkeerd signaal heeft afgegeven. "De uitspraken van de bondskanselier geven aan in welke richting de Europese trein zich begeeft. Het sleutelwoord is 'harmonisatie'." Zo schrijft het conservatieve dagblad dat "de Ieren worden verzocht hun vennootschapsbelasting op te trekken tot ons niveau. Landen met een hoge schuldenlast moeten inderdaad alle zeilen bijzetten om weer kredietwaardig te worden, maar het is een vergissing om iedereen hetzelfde medicijn voor te schrijven". "Misschien vindt Griekenland andere oplossingen dan wij om de sociale lasten terug te dringen. De pensioenleeftijd verhogen naar 67 jaar is slechts een van de vele mogelijkheden. (...) Bij ons is de vergrijzing van de bevolking al veel verder gevorderd dan in Zuid-Europa. Vandaar dat ouderen op onze arbeidsmarkt onmisbaar zijn, maar niet in Griekenland. En voor Ierland vormt het aantrekkelijke belastingstelsel misschien het grootste concurrentievoordeel en dus ook de grootste kans om er weer bovenop te komen."
