Na bezuinigingen, nu hervormingen

De gedeeltelijke afwijzing van de bezuinigingsmaatregelen door het Constitutionele Hof is de jongste tegenslag voor de Portugese regering. Maar het zou een goede gelegenheid zijn om de staat werkelijk te hervormen en uit de huidige crisis te komen, denkt de hoofdredacteur van het Jornal de Negócios.

Gepubliceerd op 8 april 2013 om 15:31

Geen aftreden, geen nieuwe verkiezingen, geen belastingverhogingen. Allemaal prima. Er zal in de uitgaven worden gesneden. De president van de republiek heeft zijn steun betuigd. En het Constitutionele Hof heeft definitief bepaald dat er gelijkheid moet zijn van de ambtenarensalarissen en die van de particuliere sector. Wat wil premier Passos Coelho nog meer om te kunnen doen wat hij altijd al heeft willen doen?

Passos Coelho heeft de les begrepen. Hij had zijn reactie al ingestudeerd. Hij heeft de zaak gedramatiseerd. Hij heeft de schuld aan het Constitutionele Hof gegeven. En hij maakt zich op om zijn voordeel te doen met de situatie die nu is ontstaan. Het is een politieke goocheltruc. Een kans om een beleid neer te zetten dat zich nooit eerder is gezien.

Staatshervormingen doorvoeren

Passos Coelho wilde dat het aanpassingsprogramma het middel zou zijn dat hem in staat zouden stellen staatshervormingen door te voeren en instellingen voor een modernere maatschappij in het leven te roepen, met een cultuur van concurrentie en een economie van gelijke rechten en kansen. Hij is daar niet in geslaagd, omdat hij niet eens heeft geprobeerd dit te doen. In plaats van vooruitgang, heeft hij zich te veel beziggehouden met de terugkeer van Portugal op de financiële markten.

Op dit moment weten we nog altijd niet wat de regering wil als het om de hervorming van de staat gaat. We weten dat het nodig is om fors in de uitgaven te snijden. Maar het doel om de uitgaven in 2014 omlaag te brengen met 2,5 miljard euro op een totaal van 4 miljard euro tussen nu en 2015 is politiek en sociaal onmogelijk geworden. Zou hij dat doel wel hebben bereikt als het Constitutionele Hof niet had ingegrepen?

Nieuwsbrief in het Nederlands

Geen hogere belastingen

Het land dat geen hogere belastingen wil, wilde ook geen bezuinigingen op de overheidsuitgaven. Portugal begreep dat dit zou neerkomen op het snijden in de salarissen en de pensioenen. Maar dat is wel de juiste weg, en dat is altijd al zo geweest. Het is alleen niet méér dan een weg, en geen doel op zich.

De route die werd gevolgd zou waarschijnlijk hebben geleid tot de sluiting van ziekenhuizen, tot het intrekken van tal van subsidies, tot het ontslag van leraren en tot het schrappen van publieke werken. Een deel van die weg had al veel eerder moeten worden afgelegd. Twee jaar na de aanvraag van noodhulp uit het buitenland hebben de gezinnen en de ondernemingen zich aangepast, maar de staat nog steeds niet.

Geen alternatief meer

Er is gevraagd om versoepeling van de regels voor het begrotingstekort en om heronderhandelingen over de staatsschuld. De bezuinigingen zouden, door de ingrepen in de sociale zekerheid, de armoede doen toenemen evenals de werkloosheid onder de ambtenaren. Te meer omdat de nieuwe bezuinigingen weer niet in de plaats kwamen van de oude, maar er bovenop. Snijden in staatsuitgaven lost slechts een deel op van de oorzaak: de constructie van een betere staat die voorzien is een niet-corrupt politiek systeem en sterke instellingen die waken over een samenleving die gelooft in het project.

Passos Coelho heeft geen alternatief meer. Betekent dit besluit van het Constitutionele Hof en het vertrek van Miguel Relvas uit de regering dat er een nieuwe bladzijde wordt omgeslagen, of moet het hele boek maar opzij worden gegooid?

Bruggen verwoest

Dit is het moment waarop de Socialistische Partij ten tonele verschijnt de voornaamste oppositiepartij, die op 3 april een motie van wantrouwen tegen de regering had ingediend. Het land verkeert politiek in een impasse: links en rechts staan recht tegenover elkaar, en het midden is vooralsnog leeg. De bruggen zijn verwoest.

Als deze situatie voortduurt, zal de regering die op 7 april niet is gevallen het niet tot 15 oktober uithouden. Dit jaar zal het tekort nog houdbaar blijven. Maar met de begroting voor 2014 in aantocht, is buigen zonder barsten niet langer mogelijk. Het land zal niet goed kunnen hervormen zolang links en rechts zich niet naar het midden bewegen, en zolang Passos Coelho en Seguro [de leider van de Socialistische Partij, red.] niets doen om de muur die ze tussen hen hebben opgebouwd, af te breken.

Vanuit Spanje

Solidariteit en ongerustheid

In Spanje is veel aandacht voor het vonnis van het Portugese Constitutionele Hof van 5 april. El Mundo zegt daarover:

[Het vonnis, red.] brengt ons buurland aan de rand van de afgrond en schept een conflict dat Europa en vooral Spanje schade kan berokkenen. Ten eerste omdat het omstreden besluit […] een nieuwe financiële crisis aanwakkert met mogelijk nadelige gevolgen voor de markten en de risicopremies van de Europese periferie, waaronder Spanje. Ten tweede omdat het een gevaarlijk precedent schept, te meer omdat ons eigen Constitutionele Hof eveneens moet onderzoeken of de bezuinigingsmaatregelen met de grondwet stroken. […] Laten we hopen dat onze rechters niet dezelfde fout maken als onze buren.

Volgens El País is het beginsel van het bezuinigingsbeleid zoals dat in de Zuid-Europese landen wordt gevoerd, zelf in het geding:

Los van de moeilijke begrotingssituatie die [het besluit van het Hof, red.] met zich meebrengt, zullen de politieke en sociale spanningen weer op de voorgrond treden in een land dat letterlijk is gedecimeerd. Vooral als we bedenken dat de Portugese belastingbetalers al de belangrijkste belastingverhoging in de geschiedenis voor hun kiezen hebben gekregen, om de overheidsinkomsten te vergroten. [...] Nu wordt een precedent geschapen dat de politieke legitimiteit van deze absurde doelstellingen in twijfel trekt. Sanering van de overheidsfinanciën is beslist nodig om duurzame groei en een levensvatbare monetaire unie te waarborgen. Tijdens een diepe recessie is een poging tot zo'n sanering, uitgespreid over een buitensporig korte periode, echter een regelrechte aanslag op de sociale stabiliteit en op de steun voor de Europese instellingen.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp