Kies een taal
Op bewerkte akkers heeft de vogelverschrikker tot taak gevleugelde vijanden te verjagen. Dat is duidelijk niet de rol van de nationale identiteit, een onderwerp dat de gemoederen echter flink bezighoudt. In Frankrijk is het debat daarover, doelloos en zonder visie, nog maar net begonnen, terwijl het elders in Europa al uitputtend werd gevoerd. De kandidaat-lidstaten voor de Europese Unie zien het als hun taak om hun nationale identiteit te definiëren, op impliciete wijze, alsof het om een extra gemeenschappelijke, ongeschreven verworvenheid gaat, die dient te worden geïntegreerd. Als deze landen eenmaal zijn toegetreden tot de EU ontdekken ze dat de Europese identiteit nog niet bestaat en dat het een brug te ver is om bijvoorbeeld te kunnen zeggen: ”Ik ben Europeaan, afkomstig uit Praag.”
Nadat Frankrijk de nationale identiteit als een soort economische vaderlandsliefde had beschouwd, alsof een nationaal bedrijf gevaar liep verkocht te worden aan buitenlanders, vraagt het zich tegenwoordig af hoe het zijn immigranten, de inwoners die oorspronkelijk uit een ander land afkomstig zijn, ervan moet overtuigen dat er wel degelijks zoiets bestaat als een nationale identiteit. Iets dat supporters ervan zou moeten weerhouden om het Franse volkslied te verstoren bij voetbalwedstrijden. Maar in het multiculturele Europa weten de meeste mensen met hun verschillende achtergronden en moedertalen vaak niet meer zo goed wat een nationale identiteit is. Ze wachten eigenlijk totdat afwijzing van de 'Ander' vanzelf uit de hoofden van het merendeel van hun buren verdwijnt.
Natuurlijk beschikt Frankrijk in de ogen van de wereld over een taal, een cultuur en een vertrouwd beeld. Maar om nu, 50 jaar na de oprichting van de Europese Gemeenschap, te gaan dreigen met deze vorm van conservatisme doet wel wat hypocriet aan. Frankrijk hoeft geen identiteit meer te definiëren, die bestaat immers al en heeft bovendien een behoorlijke aantrekkingskracht op mensen die ervan dromen om naar Frankrijk te emigreren. Het land heeft meer behoefte aan het verder doen evolueren van zijn kijk op de 'Ander', tot een Europees niveau. Maar, zoals een columnist in de Franse krant Le Monde al opmerkte : de nationale identiteit is geen concept dat je kunt toedienen zoals een vaccin. "I love Paris" is niet meer voldoende. Het wordt ook hoog tijd voor: "I love Europe". I.B.D.
