Kies een taal
“Het is voor uw eigen veiligheid”. Hoe vaak hebben wij die woorden in de afgelopen jaren al niet gehoord? Ze vormen vaak het excuus voor een weigering, een wachttijd of een belemmering om vrij te kunnen reizen, en sinds ‘de oorlog tegen het terrorisme’ begon, duwen ze onze levens in een bepaalde richting.
Het is ook voor ‘onze’ veiligheid – enfin, vooral voor die van de Amerikaanse burgers – dat de National Security Agency gesprekken afluistert van andere Amerikanen en toezicht houdt op de online activiteiten van miljoenen anderen in het buitenland (het PRISM-programma), met medewerking van de Britse geheime dienst. De Washington Post en The Guardian hadden de primeur van de eeuw met deze onthullingen. Het probleem is dat iedereen die zich met deze activiteiten bezighoudt, een geheimhoudingsplicht heeft: van de rechtbanken die het afluisteren toestaan tot de parlementsleden die de procedures volgen.
Maar binnen een democratie is inbreuk op vrijheden alleen toegestaan indien de burgers ermee instemmen, en er zo mogelijk over worden geïnformeerd. Daarnaast moeten zij hier controle op kunnen uitoefenen door middel van vertegenwoordigende organen. Hoewel een meerderheid van de Amerikanen van mening is dat afzien van hun privéleven een acceptabele prijs is voor veiligheid, geldt dat niet voor Europeanen. Niet alleen vormen zij de voornaamste doelgroep van PRISM, maar hebben ze geen enkele mogelijkheid tot democratische controle op de instanties die hen bespioneren. En voor wat betreft hun instemming: het spreekt voor zich dat daar niet gevraagd werd.
De risico’s voor uitwassen zijn te groot om er volledig op te vertrouwen dat de ‘grote oren’ aan de overkant van de Atlantische Oceaan en het Kanaal alleen maar oprechte bedoelingen hebben en hun macht niet zullen misbruiken. En de terroristische dreiging kan niet - net als in de eeuwige oorlog uit 1984 - altijd gebruikt blijven worden als excuus voor het handhaven van een wereldwijd spionagenetwerk. Daarnaast zal het moeilijk zijn de verleiding te weerstaan de afluistergegevens te gebruiken voor hele andere doeleinden, zoals commerciële spionage.
Daarom is het cruciaal dat de EU zo snel mogelijk de herziening afrondt van de Richtlijn bescherming persoonsgegevens, en zo snel mogelijk de hervorming van de wetgeving op dit gebied goedkeurt. Sinds het wetsvoorstel in 2012 werd ingediend zijn de lidstaten erover in onderhandeling, in een poging het juiste evenwicht te vinden tussen veiligheid en vrijheid.
