Kies een taal
Als een eerstejaars student geneeskunde uit de Verenigde Staten bij de ingang van een 19de-eeuwse collegezaal zijn skateboard achterlaat, pakt professor Andrea Dorottya Szekely deze snel op en berispt zijn jonge eigenaar.
“Wij doen het hier anders”, zegt dr. Szekely van de Semmelweis-universiteit, een 244 jaar oud instituut in Boedapest gespecialiseerd in geneeskunde en gezondheidswetenschappen. Studenten worden bijvoorbeeld verondersteld rechtop in de collegezaal te wachten tot de bel gaat en de docent binnenkomt.
Ondanks de soms grote culturele verschillen die moeten worden overbrugd, vertrekt een toenemend aantal buitenlandse studenten naar Oost-Europa voor een opleiding geneeskunde, tandheelkunde of farmacie. Hoewel er nog steeds veel minder internationale studenten zijn dan in West-Europa lijkt de regio aan belangstelling te winnen.
Het aantal buitenlandse universiteitsstudenten in Hongarije nam volgens het Unesco Institute for Statistics tussen 2005 en 2011 met 21 procent toe – van 13.601 naar 16.465. Volgens dit instituut is een buitenlandse student iemand die zijn middelbareschooldiploma niet in het land heeft behaald. In Polen was er tussen 2005 en 2010, het laatste jaar waarvoor cijfers beschikbaar zijn, een toename van het aantal buitenlandse studenten met 80 procent. Tsjechië registreerde tussen 2005 en 2011 een verdubbeling van het aantal studenten uit het buitenland, terwijl Slowakije volgens Unesco vijf keer zoveel internationale studenten zag komen.
Toenemend aanzien van de diploma’s
Veel van de buitenlandse studenten die naar deze regio komen doen dit voor een opleiding geneeskunde of een andere opleiding in de gezondheidszorg. Dertig procent van de buitenlandse studenten in Polen koos in 2010 voor de studierichtingen gezondheid en welzijn, zo blijkt uit een onderzoek van de OESO. In Slowakije was dat 45 procent, terwijl volgens het OESO-onderzoek in Polen 15 procent van de studenten in de collegezalen van deze studierichtingen uit het buitenland kwam. Ter vergelijking: in landen als Duitsland, Zweden en Canada, waar het erg moeilijk is om een studieplaats aan medische faculteiten te bemachtigen, komt volgens het onderzoek maar zes tot negen procent van de studenten in deze studierichtingen uit het buitenland.
In Hongarije, waar vier universiteiten Engelstalige opleidingen geneeskunde en tandheelkunde aanbieden, kiest 42 procent van de internationale studenten voor deze studierichtingen.
Er zijn verschillende redenen voor deze verschuiving, waaronder het toenemend aanzien van diploma’s van Oost-Europese universiteiten die Engelstalige opleidingen aanbieden. Ook andere factoren spelen echter een rol, vooral het feit dat deze universiteiten minder duur zijn dan vooraanstaande westerse universiteiten en dat het minder moeilijk is om er een studieplaats te bemachtigen.
Aan de universiteit van Semmelweis betaalt een buitenlandse student geneeskunde jaarlijks zo’n 15.000 euro collegegeld en studenten uit de Europese Unie kunnen vaak beurzen of studieleningen krijgen. Aan de Karelsuniversiteit in Praag, waar ook geneeskunde in het Engels wordt aangeboden, bedraagt het jaarlijkse collegegeld 14.100 euro. Opleidingen tandheelkunde zijn iets duurder vanwege de kosten van het opleidingsmateriaal, zoals vullingen en afgietsels.
Soepele EU-grenzen
Voor Europeanen, die doorgaans in hun eigen land voor erg weinig geld een medische opleiding kunnen volgen, lijken dergelijke bedragen misschien erg hoog. Maar voor studenten uit de Verenigde Staten is dit collegegeld betrekkelijk betaalbaar, want zelfs een opleiding aan een openbare universiteit binnen de eigen staat kan daar meer dan 30.000 dollar per jaar bedragen.
Artsen, tandartsen en apothekers met een diploma van een erkende universiteit in Oost-Europa kunnen hun beroep in vrijwel de hele Europese Unie uitoefenen. De studenten geneeskunde van Semmelweis doen hun coschappen in het zesde jaar meestal in heel Europa, vaak in het land waar ze later een baan hopen te vinden.
Sarah Moslehi, die van het Zweedse Goteborg naar Boedapest verhuisde om geneeskunde te studeren, vergelijkt de soepele EU-grenzen met die tussen de Amerikaanse staten. “In feite is Europa nu net als de Verenigde Staten”, zegt ze. [[“Je kunt gewoon ergens gaan studeren en daarna weer verhuizen.”]]
Om studenten van buiten Hongarije aan te trekken begon Semmelweis in het begin van de jaren tachtig opleidingen in het Duits aan te bieden. Een paar jaar later, tegen het einde van het communisme in Oost-Europa, volgden Engelstalige opleidingen. Voor het academische jaar dat in september begint, heeft de universiteit 380 buitenlandse studenten toegelaten tot de Engelstalige opleidingen geneeskunde, tandheelkunde en farmacie. Van de 12.719 ingeschreven studenten volgen 1.910 studenten hun opleiding in het Engels en 911 in het Duits.
Semmelweis heeft volgens studenten en docenten duidelijk geprofiteerd van de toestroom van internationale studenten, ook in financieel opzicht. Buitenlandse studenten betalen immers collegegeld en Hongaren, die gratis of vrijwel gratis studeren, niet.
De Karelsuniversiteit in Praag heeft een goede reputatie onder geneeskundestudenten die hun blik op Oost-Europa hebben gericht en ook de Iuliu Hatieganu-universiteit voor geneeskunde en farmacie, in het Roemeense Cluj-Napoca, trekt steeds meer artsen, tandartsen en apothekers in spe aan.
“We onderwijzen op een andere manier”
De opleidingen aan de Semmelweis-universiteit trekken studenten uit Duitsland, Noorwegen en Zweden, waar door een numerus fixus de toelatingsprocedure voor geneeskunde extreem prestatiegericht is, evenals uit landen in het Midden-Oosten, zoals Iran en Israël.
Een van de grootste voordelen van studeren in Hongarije is volgens studenten de ouderwetse benadering van de opleiding geneeskunde. Naast een sterke nadruk op etiquette – zo zijn studenten verplicht hun examens in pak af te leggen – rang en ‘stampwerk’, komen de studenten hier vroeger in hun opleiding in contact met patiënten dan veel van hun studiegenoten in andere landen en krijgen ze meer praktijkgerichte training in vakken als pathologie en anatomie.
“We onderwijzen op een andere manier”, zegt dr. Szekely, een Hongaarse die zowel in het Engels als in het Duits lesgeeft.
Maar hoewel de weg naar het diploma misschien anders is, zo zegt ze, is het resultaat gelijk. “Er is hier maar één doel. Ze willen arts worden.”
