Paspoort wordt luxe consumptiegoed

Malta’s besluit om Maltees staatsburgerschap voor € 650.000 te verkopen maakt twee waarheden duidelijk: dat ondanks de financiële crisis een Europees paspoort wereldwijd het meest gewild is, en de nieuwe realiteit dat menselijk kapitaal nu evenveel waard is als financieel kapitaal.

Gepubliceerd op 12 december 2013 om 14:45

Er zijn verschillende manieren waarop iemand van buiten de EU een EU-paspoort kan bemachtigen. De ene manier is als je land zich bij de EU aansluit, zoals Kroatië in juli deed, en zoals veel mensen in Oekraïne dat graag zouden willen. Een andere manier is een moeizame oversteek van de Middellandse Zee wagen en hopen dat je uiteindelijk politiek asiel krijgt. En de laatste manier is door een cheque uit te schrijven.
Het plan van Malta om burgerschap voor € 650.000 aan te bieden, is geen nieuw idee. Cyprus biedt paspoorten aan voor € 3 miljoen en in Groot-Brittannië bestaat een proces waarbij mensen die meer dan 1 miljoen pond investeren, uiteindelijk in aanmerking komen voor een permanente verblijfsvergunning, die weer kan worden omgezet in staatsburgerschap. Ook andere EU-landen hebben bepaalde procedures om mensen die ze willen aantrekken, staatsburgerschap te kunnen geven.
Maar het Maltese plan dat vorige maand door de nieuwe regering is gelanceerd, is veel explicieter dan wat we tot nu toe zagen. Je wordt doorgelicht, maar blijkbaar is de procedure vrij eenvoudig. De premier, Joseph Muscat, zegt dat de verwachting is dat het plan “zeer waardevolle” individuen zal aantrekken die in het eiland zullen investeren. Er wordt geschat dat het aanbod maximaal 300 mensen per jaar zal trekken, en hoewel het eerste paspoort voor slechts een persoon is, kan er daarna voor gezinsleden extra staatsburgerschap worden gekocht voor € 25.000 per persoon. Paspoorthouders hebben alle EU-rechten en kunnen in alle 27 lidstaten reizen en werken.
Dit lijkt wel een beetje op ronselen, en in een bepaald opzicht is dat ook zo. Maar het weerspiegelt ook een aantal waarheden over onze moderne wereld.

Financiële impulsen

Ten eerste, en dat zou gevierd moeten worden, is dat een EU-paspoort onbetwist het beste ter wereld is. De Britse versie is wellicht nog iets beter dan de andere omdat het iets meer recht op visumloos reizen geeft, en de Zwitserse en Noorse paspoorten zijn ook heel goed. Een Amerikaans paspoort daarentegen is niet zo handig, en wel om twee redenen. Veel landen stellen visumeisen, uit een soort vergelding voor de Amerikaanse grenscontroles. En daarnaast, en dat telt steeds zwaarder mee, zijn de Amerikaanse belasting- en verslagleggingseisen ontzettend zwaar voor Amerikaanse staatsburgers in het buitenland. Het heeft nog niet veel om het lijf, maar het aantal Amerikaanse staatsburgers dat zijn paspoort teruggaf, is in de afgelopen drie jaar sterk gestegen.
Ten tweede proberen landen tegenwoordig net zo hard menselijk kapitaal aan te trekken als fysiek en financieel kapitaal. Een generatie geleden wedijverden landen met elkaar om buitenlandse bedrijven binnen te slepen voor het bouwen van fabrieken, waarbij er vaak garanties aan deze bedrijven werden verstrekt. Sindsdien verschoof de focus naar meer algemene financiële impulsen, waardoor er een wereld ontstond waarin een bedrijf als Google of Amazon nergens veel bedrijfsbelasting hoeft te betalen. Vooral Ierland kende in dit opzicht veel succes.

Menselijk kapitaal

Tegenwoordig is het doel menselijk kapitaal – slimme, getalenteerde en rijke mensen – omdat we erin geslaagd zijn een wereld te scheppen waarin bedrijven en geld met de snelheid van het licht de grens overgaan, maar waar er voor menselijke mobiliteit nog steeds flinke obstakels te overwinnen zijn. In het algemeen zijn plekken waar mensen uit de ontwikkelde wereld moeilijk kunnen werken, de plekken waar we liever niet naar toe gaan. [[Voor mensen die minder geluk hadden met hun geboorteplaats, is de wereld helemaal geen groot geheel, aangezien grote delen van de planeet voor hen zeer beperkt toegankelijk zijn]]. Wij bekijken de wereld vanuit ons bevoorrechte standpunt, maar vanaf de andere kant ziet die er heel anders uit.
Veel mensen zullen zich ongemakkelijk voelen bij het idee dat staatsburgerschap een consumptiegoed wordt dat je net als ieder ander product gewoon kunt kopen. David Hanson, de schaduwminister van Immigratie, zegt “zich serieus zorgen te maken” over het Maltese voorstel.
“Dit leidt tot het risico dat we een achterdeur openzetten voor mensen die overal in de EU kunnen gaan wonen. Het is geen stringent of geschikt immigratiebeleid,” liet hij de Financial Times weten. Het plan heeft echter het voordeel dat het transparant is. Het is inderdaad een legale route via de voordeur naar staatsburgerschap, in plaats van het huidige systeem, dat grillig is en ondanks alle inspanningen nogal arbitrair blijft. het dwingt Europa er bovendien toe een aantal moeilijke en pijnlijke kwesties onder ogen te zien. Bijvoorbeeld: welk type mensen willen we aantrekken en wie willen we juist niet? En wie willen we verwelkomen en van wie hebben we liever dat ze wegblijven?
In de ogen van velen in de rest van de wereld, is Europa een succesverhaal. En ondanks al de huidige economische misère in het zuidelijke deel van het continent, is dat wel iets wat me moeten onthouden.

Opinie Financial Times

Nieuwsbrief in het Nederlands

“Harmoniseer criteria voor toekennen paspoorten”

De Financial Times betreurt het besluit van Malta om paspoorten te geven in ruil voor geld, maar wijst erop dat meerdere landen hetzelfde doen. Onder meer in Groot-Brittannië, Griekenland en Portugal kan men de nationaliteit van het land krijgen in ruil voor investeringen. De krant schrijft:

Het besluit van Malta zou Europa zorgen moeten baren [...] Brussel zou geen wettelijke macht moeten krijgen voor burgerschap per land. Maar de 28 regeringen van de EU zouden wel gezamenlijke critera moeten opstellen voor het toekennen van paspoorten tot burgers van buiten de EU, met name een minimum verblijfsduur die aan het toekennen van het paspoort vooraf moet gaan. Als er geen actie wordt genomen, zullen EU-regeringen met elkaar wedijveren wie de eenvoudigste criteria heeft voor rijke investeerders. En dat is alleen maar koren op de molen voor degenen die vinden dat het vrij verkeer van personen moet worden stopgezet.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp