Ideeën Topbanen EU
Donald Tusk in Brussel op 30 augustus 2014.

Tusks niet zo ongelooflijke opkomst

Donald Tusk als voorzitter van de Europese Raad is goed nieuws voor Polen en een omineus voorteken van het lot dat zijn eigen partij te wachten staat, schrijft een Poolse columnist.

Gepubliceerd op 6 september 2014 om 12:50
Donald Tusk in Brussel op 30 augustus 2014.

De Poolse premier was een van de koplopers in deze race, sinds Angela Merkel zich begon af te vragen wie Herman van Rompuy zou kunnen vervangen. De geloofsbrieven van Tusk als resolute eurofiel zijn buitengewoon solide. Zijn manieren van doen is mondain. Zijn politieke vaardigheden zijn benijdenswaardig. De afgelopen zeven jaar heeft hij een serie verkiezingen in Polen gewonnen, waarbij hij zichzelf soms uit een zeer benarde situatie wist te redden. Hij is een meester van de politieke manoeuvreerkunst en een lieveling van de Europese commentatoren

Het punt is hoe hij zijn vaardigheden en zijn ervaring zal inzetten in zijn nieuwe functie. Misschien zal hij proberen de Europese houding tegenover Rusland te verharden. Misschien zal zijn kritiek op het klimaatveranderingsbeleid van de EU enige invloed hebben. Maar een ander scenario ligt ook voor de hand: Tusk zou heel snel een van die saaie, ineffectieve, 'diep betrokken' EU-functionarissen kunnen worden die opschept over zijn meesterlijke beheersing van het 'Eurospeak' (het EU-jargon).

Antithese van Cameron

Een paar dagen voor de top in Brussel kreeg Tusk de steun van David Cameron, hoewel de Poolse premier gezien zou kunnen worden als de antithese van zijn Britse collega. Cameron is een voortdurende plaag voor de EU, terwijl Tusk het fijn vindt om complimenten te krijgen van vooraanstaande Eurocraten. Cameron is een zelfzuchtige EU-basher (zo luidt de mantra), terwijl Tusk een trouwhartige Europeaan is.

Als vertegenwoordiger van een niet in de eurozone gelegen land heeft Tusk zich nooit openlijk hoeven buigen over de stekeligste kwesties binnen de EU: de toekomst van de gemeenschappelijke munt, de rol van de Europese Centrale Bank, de reddingsoperaties voor de banken, het bezuinigingsbeleid en talloze andere controverses waar de leiders van de eurozonelanden doorheen moesten zien te navigeren. Zo was het makkelijker voor hem om het vertrouwen van Angela Merkel te winnen. Zij ging hem steeds meer beschouwen als een veilig paar handen.

Nieuwsbrief in het Nederlands

[[Tusk wordt in de meeste westerse media afgeschilderd als een 'economische liberaal' en een 'begrotingshavik'.]] Hij zou zich nooit hebben willen verbinden met de spilzieke en ongedisciplineerde zuiderlingen. Maar dit beeld zou misleidend kunnen zijn. Zijn economische beleid in Polen is allesbehalve liberaal geweest. De regering van Tusk heeft de belastingen verhoogd, de uitgaven aan sociale voorzieningen niet aan banden gelegd en niets gedaan om de bureaucratie in te dammen. Maar zij heeft wel vrij krachtig (en succesvol) aangedrongen op de nationalisering van de pensioenfondsen. Het is een teken aan de wand dat Leszek Balcerowicz, de legendarische auteur van de vrijemarkthervormingen van begin jaren negentig, een van de felste critici is van de economische staat van dienst van Tusk.

Slimme jongeren verlaten het land

Toegegeven moet worden dat de Poolse economie veel beter presteert dan die van Griekenland. De afgelopen paar jaar is de groei van het bbp verrassend stabiel gebleven en de staatsschuld betrekkelijk laag (zij het eerder dankzij creatief boekhouden dan dankzij begrotingsdiscipline). Toch zijn dit eigenijk de enige economische indicatoren waarop Tusk trots kan zijn. Het werkloosheidscijfer zit vast op 10 procent. Polen ligt achter bij zijn buurlanden als het gaat om de mondiale ranglijsten op het gebied van de economische vrijheid. Slimme jongeren verlaten het land bij drommen.

En de kiezers laten Tusk ook in de steek. In de jongste opiniepeilingen heeft Recht en Gerechtigheid, de voornaamste oppositiepartij, een duidelijke voorsprong op Tusks Burgerplatform. Ewa Kopacz, de huidige parlementsvoorzitster die door en door loyaal is aan Tusk, is naar verluidt zijn favoriet om de leiding van de partij en de post van premier van hem over te nemen. Dat zou een zeer riskante gok zijn: zij lijkt niet over heel veel vrienden binnen het Burgerplatform te beschikken, laat staan over loyale volgelingen. Bovendien zijn er veel teleurgestelde partijleden die vrijwel zeker zullen proberen de kandidatuur van Kopacz tegen te houden, zoals Grzegorz Schetyna, de vroegere vice-premier en de oude rivaal van Tusk. De komende strijd om het partijleiderschap zou op een ongekend bloedbad kunnen uitlopen. In het allergrimmigste scenario zou het Burgerplatform zelfs kunnen desintegreren.

Misschien is dat de reden dat Jarosław Kaczyński, de leider van Recht en Gerechtigheid en de vroegere premier, blij is om Tusk naar Brussel te zien vertrekken.

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp