Kies een taal
De campagne in aanloop naar de parlementsverkiezingen van 12 september heeft een verrassende wending gekregen. Volgens de laatste Politieke Barometer van 3 september staat de VVD van huidig premier Mark Rutte (VVD) nog steeds aan kop met 35 van de 150 Tweede Kamerzetels. Zijn grootste rivaal echter is niet langer de rijzende ster Emile Roemer van de radicaal-linkse Socialistische Partij, die alle ogen op zich had weten te richten de laatste tijd, maar Diederik Samsom van de Partij van de Arbeid.
Een week na het veelbesproken Premiersdebat van 26 augustus waarbij Roemer een minder sterk debater bleek dan PvdA’er Samsom, schrijft NRC Handelsblad in dit verband:
Een verkiezingscampagne kent meestal een beslissend moment. Volgens een meerderheid van onze politieke insiders is dat moment al geweest: het premiersdebat bij RTL, dat een einde maakte aan de tweestrijd tussen VVD en SP. [Maar] Er kunnen “meer fouten” worden gemaakt door de lijsttrekkers en “nieuwe konijnen uit de hoed” getoverd worden. Daarnaast kan een externe gebeurtenis, zoals een versnelling van de eurocrisis, het campagnelandschap drastisch veranderen.
De nek-aan-nekrace is volgens Trouw een teken van de “versplintering” van het politieke landschap. Een gevaarlijke tendens, schrijft de krant:
De grote crisis in de Nederlandse politiek wordt daarmee bestendigd, zo niet verdiept. Vier, zo niet meer middelgrote partijen en een hoop kleintjes daaromheen. Elf, zo niet meer fracties in de volksvertegenwoordiging, en dat allemaal afgezet tegen de noodzaak om met een krachtig politiek antwoord te komen op de diepste crisis sinds de Tweede Wereldoorlog.
De eurocrisis was weliswaar een van de voornaamste discussiepunten waardoor Emile Roemer in zijn verzet tegen de Europese begrotingsdiscipline aan populariteit won, maar nu lijkt de campagne gedomineerd te worden door binnenlandse thema's, zoals de afkaveling van de zorg, koopkrachtdaling en banenverlies. Dit is verkeerd, meent filosoof Paul Scheffer. In NRC Handelsblad schrijft hij dat de lijsttrekkers duidelijkheid moeten verschaffen over hun Europese visie:
We kijken naar het toneel waarop de lijsttrekkers hun uitputtingsslag leveren en weten dat de echte acteurs elders zijn. De uitslag van de Franse of Griekse verkiezingen of de besluiten van de ECB zijn belangrijker voor de toekomst van Nederland dan de uitkomst van onze eigen verkiezingen [...] Mijn gevoel van onbehagen heeft ook te maken met het ontwijken van het eigenlijke onderwerp door de lijsttrekkers: wat is het idee over Europa dat de partijen aan ons willen voorhouden? [...] We kunnen niet meer zonder vergezicht: in de komende jaren moet indringend worden gesproken over de ‘finaliteit’ van de integratie. Anders gezegd: welke vorm moet de Europese Unie uiteindelijk krijgen?
Het gebrek aan discussie over welke kant de EU op moet, heeft wellicht te maken met het feit dat de Nederlandse bevolking aardig wat veranderingen te verteren heeft. Wat de verkiezingsuitslag ook zal zijn, de winnaars zullen dan ook zeker stuiten op de gebrekkige “veranderingsbereidheid” van de Nederlanders die de crisis aan den lijve ondervinden, voorspelt een columnist in De Volkskrant:
De verwende Nederlandse burger wordt met nogal wat narigheid opgezadeld. Hij moet steeds later met pensioen, terwijl zijn levenslang opgespaarde pensioenuitkering steeds lager uitvalt. Hij ziet 'de vaste baan' door zijn neus geboord. Tegelijk verdampen ontslagbescherming en WW-vangnet, een huis dat minder waard wordt. En lopen zijn zorgkosten op voor steeds minder zorg. [...] Willen 'Wij' niet het onderspit delven in de nieuwe globale wereldorde, dan zal Europa zich aaneen moeten smeden tot een daadkrachtige wereldspeler met één stem. Dat is een weinig inspirerende redenering, omdat die gespeend is van elk realisme en een beroep doet op een Vals Europees Wij.
Geert Wilders, die de stekker uit het gedoogkabinet had getrokken, lijkt aan populariteit in te boeten. Zijn Partij voor de Vrijheid (PVV) zou slechts op 18 zetels kunnen rekenen, tegen de huidige 24, en zou slechts een kleinere rol toebedeeld krijgen. Mocht het tot een coalitie van middenpartijen komen met de VVD, CDA, D66 en de PvdA, dan “komt de nachtmerrie van Wilders uit”, schrijft Trouw. De krant merkt in deze context op:
Een probleem dat niet wordt opgelost met het middenkabinet is het feit dat de beide partijen aan de flanken - SP en PVV - niet vertegenwoordigd zullen zijn in het middenkabinet. Het is de vraag hoe deze politieke frustratie zich gaat vertalen, waarschijnlijk in harde oppositie (PVV) en buitenparlementaire acties (SP).
