Installatie "Language of birds" van de kunstenaars Dorka Keehn en Brian Goggin, San Francisco (Verenigde Staten). Foto: V La / Flickr

EU in beroering door Google Books

Google is al enige tijd bezig om een groot aantal boeken te digitaliseren. Als gevolg van dit omstreden initiatief, dat zware kritiek krijgt van uitgevers, boekhandelaren en sommige EU-regeringen, buigt de Europese Commissie zich nu over de noodzaak om de wetgeving inzake auteursrechten te actualiseren, teneinde deze af te stemmen op de uitdagingen van het digitale tijdperk.

Gepubliceerd op 9 september 2009 om 16:12
Installatie "Language of birds" van de kunstenaars Dorka Keehn en Brian Goggin, San Francisco (Verenigde Staten). Foto: V La / Flickr

De Europese Commissie heeft op 7 september een hoorzitting georganiseerd met de diverse betrokkenen uit de Europese uitgeverswereld (schrijvers, uitgevers, boekhandelaren, bibliothecarissen, regeringen, enz.). Doelstelling daarvan was om grondig te onderzoeken wat de gevolgen voor Europa zijn van de controversiële overeenkomst die de gratis digitale bibliotheek Google Books met Amerikaanse uitgevers en auteurs heeft gesloten met als doel om wereldwijd enorme boekenfondsen te gaan digitaliseren en op de markt te brengen. Het gaat daarbij om werken die tot het publieke domein behoren omdat de intellectuele-eigendomsrechten zijn verlopen of om werken waarvoor geen duidelijke rechthebbende valt aan te wijzen.

Hoewel dit akkoord in Europa tot een stroom van protesten heeft geleid, inclusief beschuldigingen omtrent intellectuele piraterij, heeft het ook weer eens duidelijk naar voren gebracht hoe flexibel het Amerikaanse systeem is, vergeleken met de trage, versnipperde Europese handelwijze, die niet meer van deze tijd is.

Op 7 september heeft de Commissie zich achter het Amerikaanse systeem geschaard, door middel van een gezamenlijk communiqué van de EU-commissarissen belast met respectievelijk de Informatiemaatschappij en de Interne Markt, een communiqué dat de verantwoordelijken van informaticareus Google waarschijnlijk als muziek in de oren heeft geklonken. "Wij willen afstand nemen van de vooroordelen die de debatten van oudsher in de weg hebben gestaan en ons gaan richten op het onderzoek naar de best mogelijke aanpak om - op basis van de huidige technologie - het digitale tijdperk een nieuwe impuls te geven", verklaarden Viviane Reding en Charlie McCreevy. Bovendien vinden zij dat Europa behoefte heeft aan een nieuw wettelijk kader om de ontwikkeling van diensten die vergelijkbaar zijn met de diensten die het recente akkoord van Google met de Verenigde Staten mogelijk maakt, te stimuleren.

Google schendt de Conventie van Bern

Nieuwsbrief in het Nederlands

"Het digitaliseren van boeken is een enorme taak, die moet worden begeleid door de overheidssector, voordat de deur wordt opengezet voor Google of welke andere partij dan ook die de uitdaging aangaat", voegen de commissarissen nog toe. Zij benadrukken dat "ook de steun van de particuliere sector nodig is".

De uitgangspunten zijn duidelijk: eerbiediging van de auteursrechten en een correcte beloning van de schrijvers, die er het meest van profiteren als hun werken toegankelijker worden voor de burgers, onderstrepen de commissarissen, waarna zij hun bom laten vallen: "Wij moeten het huidige Europese systeem voor het auteursrecht eens grondig onderzoeken. Past het huidige kader nog wel bij het digitale tijdperk?" De reactie van Milagros del Corrral, directrice van de Nationale Bibliotheek van Spanje, hierop: "Het is de vraag in hoeverre de juridische opvatting van de auteursrechten in Europa zich leent voor digitale exploitatie."

Op dit punt botsen de belangen van de verschillende partijen. De auteurs zijn eerder voorstander van een technologische innovatie, die hun werk nieuw leven zou kunnen inblazen. "Als schrijvers van boeken die niet langer in de boekhandels te vinden zijn, zien wij dat ons werk op een splinternieuwe markt terechtkomt", aldus de schrijver James Gleick, die het opneemt voor Google Books. De uitgevers en boekhandelaren daarentegen zijn bang dat de Californische onderneming marktaandeel van hen zal afsnoepen. Antonio Ávila van de Spaanse Bond van Uitgevers en Boekhandelaren beschuldigt Google ervan de auteursrechten en de Conventie van Bern te schenden, als het in de Verenigde Staten boeken scant zonder vooraf de Europese rechthebbenden te raadplegen. De Franse vertegenwoordiger, die werkzaam is bij de Groep Hachette, is het roerend met hem eens, en voegt eraan toe dat Frankrijk zich tot het uiterste zal verzetten om te voorkomen dat een dergelijke overeenkomst schade toebrengt aan Franse auteurs en boeken. De uitgevers zijn van mening dat de overeenkomst van Google in de Verenigde Staten niet in Europa kan worden toegepast.

Dan Clancy, de technisch directeur van Google Books die op 7 september tijdens de hoorzitting in Brussel onder vuur lag, heeft de uitgevers een handreiking gedaan. In een schriftelijke verklaring beloofde hij dat geen enkel boek dat in Europa via de traditionele kanalen wordt verhandeld, door Google Books gedigitaliseerd zou worden, ook al is het niet in de Verenigde Staten in omloop. Een toezegging die in de ogen van de uitgevers ontoereikend was.

Opinie

Google kan Europees literair erfgoed redden

Google Books, het in gang gezette project om een wereldwijde digitale bibliotheek te creëren, moet niet de inzet worden van een culturele oorlog tegen Google, meent de Frankfurter Rundschau. Het Duitse dagblad verwijst naar het plan van de Europese Commissie om het auteursrecht in de lidstaten op één lijn te brengen, waardoor het Google onmogelijk wordt gemaakt om per land over auteursrechten te onderhandelen. “In plaats van een vermoeiende strijd tegen Google te voeren, zou Europa beter eindelijk wat meer voor zijn erfgoed kunnen doen”, aldus deze krant. In de eerste plaats “draait het niet om de onvervreemdbare rechten van individuele schrijvers. Dit idee stamt uit de negentiende eeuw. Het draait om de legitieme belangen van grote mediafirma’s”. Op de tweede plaats is het weliswaar “betreurenswaardig dat bibliotheken over de hele wereld genoodzaakt zijn om hun schatten ter beschikking van Google te stellen omdat er geen genoeg openbare middelen zijn om het te doen”, maar is dat geen reden om “ ‘ons’ waardevolle erfgoed liever te laten verstoffen in een analogisch vacuum”. De Verenigde Staten hebben blijk gegeven van inzicht; zij hebben begrepen dat taal en cultuur slechts kunnen overleven door middel van digitalisering en vrije toegankelijkheid.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp