Bloemenverkoopster op de grote markt van Riga. Foto: Desmond Kavanagh.

Letland op rand van de vulkaan

Letland, dat lange tijd de grootste economische groei van de EU had, staat momenteel aan de afgrond. Het land heeft onlangs de staatsuitgaven gekort en de salarissen verlaagd, maar zal misschien evengoed aan een devaluatie van zijn munt moeten geloven.

Gepubliceerd op 29 juni 2009 om 16:15
Bloemenverkoopster op de grote markt van Riga. Foto: Desmond Kavanagh.

"We hadden geen politieke wilskracht, geen economische noch een ondernemersvisie, het land werd op miserabele wijze geregeerd. Nu staan we voor de vraag: zal Letland overleven?" Dit zijn de harde woorden die Valids Zatlers, de Letse president, tot het parlement in Riga richtte.

De afgevaardigden hadden zojuist voor draconische economische maatregelen gestemd: een salarisverlaging van 20% voor ambtenaren, en een pensioenverlaging van 10%. Dit waren de enige oplossingen om Letland nog financiële steun van het Internationaal Monetair Fonds en de EU te laten ontvangen. Zonder deze hulp zou de Staat in juli failliet zijn. Hoe heeft het zover kunnen komen? Hoe kan het dat een economie die jarenlang de grootste groei van Europa liet zien, plotseling aan de rand van de afgrond staat?

Om het maar eens kort te zeggen: door schulden. Nergens anders in de Europese Unie werden kredieten zo ruimhartig verleend en nergens anders veroorzaakte dat een dergelijke oververhitting van de economie. Nu zit de Staat met de kater. Omdat de economische boom in Letland vrijwel alleen dreef op kredietverstrekking, is het land vol getroffen door de internationale crisis.

In december 2008 moesten het IMF en de EU al 7,5 miljard euro in Letland injecteren omdat het land niet langer kon lenen op de internationale markt. Wie kan deze situatie redden? Consumenten of bedrijven, die al tot over hun oren in de schulden zitten, zeker niet. Ook de Staat niet, aangezien die nog twee jaar drastisch zal moeten bezuinigen om aan de criteria van het IMF te kunnen voldoen. Het wekt dus geen verbazing dat er in het buitenland – en dan met name in Zweden, dat nauwe banden met Letland onderhoudt – wordt gedacht aan een optie die voor de Letten zelf ondenkbaar was: de devaluatie van de lat, die op dit moment de koers van de euro volgt met een afwijking van ongeveer 1%.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Een devaluatie zou Letse producten in het buitenland goedkoper maken, en de concurrentiepositie van de export verbeteren. Maar voor veel Letten zou dit de zwaarste straf zijn aangezien het de kracht van de lat was die het land zijn stabiliteit liet hervinden na de inflatie van begin jaren '90. En dat is niet de enige reden om tegen een devaluatie te zijn. Van de ene kant zal de Europese Centrale Bank na een devaluatie een relatief snelle introductie van de euro in Letland tegenhouden. Van de andere kant kan niemand garanderen dat een devaluatie goed uitpakt, en wie zegt dat de geldmarkt niet volledig zal instorten, zoals in Argentinië? Het valt niet uit te sluiten dat een devaluatie zal leiden tot een stormloop op kredietinstellingen, al was het maar omdat veel Letten hun lats met één muisklik zouden willen inwisselen voor buitenlandse valuta. Daar komt nog bij dat andere Oost-Europese munteenheden die aan de euro gekoppeld zijn – Estland en Litouwen op de eerste plaats, gevolgd door Bulgarije – ook onder druk staan.

Letland probeert nu zijn concurrentiepositie terug te winnen door de salarissen te verlagen. Een dergelijke maatregel zou in Duitsland gezien de macht van de vakbonden onmogelijk zijn, maar in Letland spelen werknemersorganisaties nauwelijks een rol. Het valt echter te bezien of deze salarisverlagingen voldoende effect zullen hebben en of ze snel genoeg zullen werken. Van de ene kant is Letland vanwege de crisis opnieuw een land geworden waar een overvloed aan goedkope arbeidskracht voorhanden is. Van de andere kant blijven lokale en buitenlandse investeerders op hun hoede.

Om deze onzekerheid te boven te komen, moet het land zijn geloofwaardigheid terugwinnen. Daarvoor is het onontbeerlijk dat zij de eisen van het IMF naleven en dus de noodzakelijke bezuinigingen doorvoeren. Als dat lukt, heeft Letland het verdiend om tot de club van eurolanden toe te treden. Maar de strijd zal zwaar zijn. In vergelijking daarmee zou Sisyphus gedacht hebben dat zijn taak een eitje was.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp