Ideeën Europa na de Covid-19-crisis

Pleidooi voor een Europa voor de Europeanen

Europa bevindt zich in een staat van desintegratie. Als antwoord organiseren Europese denkers en kunstenaars een Europees Burgercongres over de Toekomst van Europa. Het moet de basis vormen voor een moderne grondwetgevende vergadering, waarbij Europese burgers het heft in handen krijgen.

Gepubliceerd op 4 juni 2020 om 09:00

In 1933, het jaar van de machtsovername door de naziʼs, schreef de Franse schrijver Julien Benda (tweede van links op deze foto uit 1937) zijn Oproep aan de Europese Natie, waarin hij de Europeanen aanspoorde om zich te verenigen rond hun gedeelde universalistische waarden en tegen de opkomende monsters van het nationalisme. Terwijl Europa op weg was naar de moord op haar ziel en haar volk, durfden velen het onmogelijke te dromen.

erwinnen en het continent naar de ʻsteeds hechter wordende unieʼ te voeren, waarvan de oprichters hadden gedroomd. Maar Europa is nu verstrikt geraakt in ruim tien jaar van financiële, politieke en humanitaire crises, en het gevolg is een voortdurende en steeds zorgwekkender desintegratie.

De ineenstorting van de Europese Unie wordt al jaren voorspeld. Maar Europa hoeft niet eens in te storten om te sterven. Europa sterft wanneer het alleen nog maar tot een geïrriteerde schouderbeweging leidt in een woestenij van nationalisme. Desintegratie is geen enkelvoudige heroïsche gebeurtenis, maar eerder een proces dat gekenmerkt wordt door afnemende onderlinge betrokkenheid, een geleidelijk verlies van geloof en vertrouwen, en een renationalisatie van de politiek. Het zou kunnen dat Europa niet met een knal, maar met zacht gejammer ten einde komt.

Medeburgers, Europeanen! Onze nationale elites hebben ons in de steek gelaten, en we moeten het ideaal van een verenigd Europa van hen overnemen. Vandaag, 9 mei, op de Dag van Europa, was de Europese Unie van plan de ʻConferentie over de toekomst van Europaʼ te lanceren en een nieuw hoofdstuk te openen in de geschiedenis van de integratie na Brexit. Deze plannen hebben nu vertraging opgelopen. En dat is misschien maar goed ook. De conferentie was zo opgezet dat zij weer een spektakel van top-down-geklets zou worden, zonder enige visie of ambitie.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Wij roepen u op om het voortouw te nemen en de Europese vlam in deze crisistijd levend te houden. In plaats van de zoveelste onbeduidende institutionele conferentie roepen wij op tot de inrichting van een Europees Burgercongres over de Toekomst van Europa, dat de basis moet vormen voor een moderne grondwetgevende vergadering. Zoʼn congres zou een hybride structuur moeten hebben, het midden moeten houden tussen een sociale beweging, een politieke actor en een overlegplatform, en een verzamelpunt moeten zijn voor iedereen die zich wil verzetten tegen het pad van de desintegratie.

Het waren soortgelijke Congressen die in de afgelopen eeuw in Zuid-Afrika en India hebben geleid tot de bevrijding van miljoenen mensen. Wij, rechteloze burgers van Europa, wij, burgers van Nergensland, moeten nu het onmogelijke durven eisen en organiseren: een Europese republiek waarin alle burgers gelijk zijn, onafhankelijk van hun nationaliteit. Waar geen sprake is van het feit dat sommigen royale hulp krijgen en toegang hebben tot uitzonderlijk goede gezondheidszorg, terwijl anderen in ellende en met overvolle ziekenhuizen worden achtergelaten.

Kan er zoiets bestaan als een Europese republiek van gelijken, in zoʼn divers continent? Wat is eigenlijk bepalend voor een natie? Een natie is noch etniciteit, noch taal, noch cultuur, noch identiteit. Een natie is een wet die een groep gelijken gemeenschappelijke rechten geeft. Het is, zoals de Franse socioloog Marcel Maus honderd jaar geleden schreef, een groep die zich collectief bewust is van haar economische en sociale onderlinge afhankelijkheid, en besluit deze onderlinge afhankelijkheid om te zetten in collectieve controle over de staat en het economische systeem.

Is dit niet precies het breukpunt waarop Europa zich vandaag de dag bevindt? Zijn wij als burgers van Europa bereid de noodzakelijke stap te zetten naar een dergelijke institutionalisering van de solidariteit, zodat een Bulgaar en een Fin, een Duitser en een Italiaan, dezelfde sociale bescherming genieten, dezelfde economische steun krijgen en dezelfde belastingen betalen? Zijn wij bereid om voor het eerst in de geschiedenis een nieuwe democratie te creëren op hetzelfde niveau als dat van de mondiale uitdagingen die op onze deuren kloppen? Zijn wij bereid om dat te doen ondanks, en desnoods tegen, onze eigen nationale regeringen?

We hebben één Europees persoonsnummer nodig, één gemeenschappelijke Europese verzorgingsstaat die de menselijke waardigheid en veiligheid garandeert, onafhankelijk van de nationaliteit. De Spanjaarden mogen de dreiging van werkloosheid niet met meer angst tegemoet zien dan de Nederlanders. De Grieken mogen niet met meer angst naar het vooruitzicht van een ziekenhuisopname kijken dan de Duitsers. Niet veiligheid, maar Liberté, Égalité & Fraternité was het motto van de Franse revolutie, die het culturele en politieke erfgoed van alle Europeanen is!

We hebben een indrukwekkend programma van ecologische en economische transformatie nodig. We kunnen niet toestaan dat sommige landen in de schulden verdrinken en dat onze Unie verwordt tot een bende inhalige crediteuren, terwijl ons milieu in elkaar stort. Net zoals de New Deal van Roosevelt de oprichting van moderne federale instellingen in de Verenigde Staten mogelijk maakte, moet een échte Europese Green Deal met aanzienlijke federale middelen de economische terugval als gevolg van COVID-19 in één keer aanpakken, ons giftige productiemodel veranderen en de instellingen voor een echte economische unie tot stand brengen.

We hebben een gemoderniseerd gemeenschappelijk belastingstelsel nodig, zowel voor onze bedrijven als voor ons als Europese burgers. De moderne Europese naties zijn opgebouwd door de bevoegdheid tot belastinginning van de feodale regimes te centraliseren. Het tegenovergestelde proces is vandaag de dag aan de gang, met Europese staten die tegen elkaar worden uitgespeeld door multinationale ondernemingen die hun eerlijke aandeel in het betalen van belastingen ontduiken. Een gemeenschappelijke Europese belasting op grote activa, een herverdeling van de winsten van de automatisering en een gemeenschappelijke belasting op de winsten van multinationals zouden een nieuw, breed belastingstelsel van de grond af aan opbouwen, waarmee middelen die momenteel onbereikbaar zijn worden teruggewonnen.

Laat niemand u ervan overtuigen dat dit alles ondenkbaar is. Want ons continent is een continent dat keer op keer heeft laten zien dat de macht van burgers het onmogelijke kan verwezenlijken. Op 20 juni 1789 noemden de vertegenwoordigers van de Derde Stand zich in Frankrijk de Nationale Assemblee en zwoeren ze elkaar niet in de steek te zullen laten voordat er een Grondwet was opgesteld. Het resultaat was een revolutie en het ontstaan van de moderne Franse republiek. Europa heeft vandaag de dag behoefte aan een eigen Eed van de Kaatsbaan, een eigen revolutie en de geboorte van een eigen republiek. Om eindelijk de idealen van Liberté, Égalité, Fraternité naar de 21e eeuw te kunnen brengen.

Zoals Julien Benda graag zei: keizers kunnen Europa niet naderbij brengen, alleen burgers kunnen dat.

Origineel artikel bij The Guardian.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp