Rechtspraak op het spel

Achter het politieke offensief van de regering van premier Ponta, dat heeft geleid tot de schorsing van president Băsescu, schuilt de drang het onlangs nog hervormde juridische systeem te controleren. En dat alles tegen een achtergrond van meerdere corruptieschandalen.

Gepubliceerd op 19 juli 2012 om 15:10

Roemenië wordt getroffen door een ongekende politieke crisis. Twijfels over de rechtsstaat in dit land, dat sinds 2007 lid is van de EU, zorgen voor bezorgdheid bij de Europese instellingen. Begin juni heeft de nieuwe meerderheid bestaande uit socialisten en liberalen in een week tijd een institutionele coup bewerkstelligd die op 6 juli heeft geleid tot het afzetten van de centrumrechtse president Traian Băsescu. Hiermee heeft de regering, geleid door de socialist Victor Ponta, de grondwet overtreden en de voorrechten van het Constitutionele Hof, de ruggengraat van het Roemeense rechtssysteem, ingeperkt.

“Dit is een regelrechte staatsgreep”, zegt de bij de Europese Commissie geliefde Roemeense Europarlementariër en voormalig minister van Justitie Monica Macovei over de radicale hervorming van het rechtssysteem. *“Het is tijd dat de Roemenen de waarheid onder ogen zien en dat ze actie gaan ondernemen, anders leidt dit vroeg of laat tot een dictatuur of despotisme.*

Roept veel vragen op

Wat is de ware betekenis achter deze Roemeense politieke kakofonie? Het tempo waarin de Roemeense president uit zijn functie is gezet, roept veel vragen op. Het antwoord is zonder twijfel niet alleen politiek. In feite staat de toekomst van justitie op het spel. Roemenië, dat bekend staat om zijn hoge corruptiegraad, was het de laatste jaren juist gelukt de Europese Commissie, die ieder jaar de gesteldheid van de rechtsstaat evalueert, tot nieuwe inzichten te doen komen.

Het [Roemeense, red.] Nationale Anti-corruptieparket (DNA), een instelling die direct onder de president valt, was er de afgelopen tijd in geslaagd verschillende staatssecretarissen, afgevaardigden, prefecten, generaals en andere bekende publieke figuren die tot dusver onschendbaar waren, te veroordelen.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Na een onderzoek van het DNA werd op 20 juni de voormalige socialistische premier Adrian Năstase, adviseur van de huidige regeringschef, veroordeeld tot twee jaar cel voor corruptie. Een sterk signaal. Maar de topambtenaren waar op gericht wordt, waarvan sommigen parlementaire immuniteit genieten, geven niet zomaar op. Als reactie besloten zij al hun middelen in te zetten om president Băsescu uit zijn functie te ontheffen en zich het DNA toe te kennen. “Het doel van de parlementaire meerderheid is om de controle over de rechtspraak over te nemen”, bevestigde de geschorste president. “Mijn afzetting is niet meer dan een stap in die richting”.

De man die de regie van het spektakel op het Roemeense politieke strijdtoneel voerde is Dan Voiculescu, een voormalige hooggeplaatste officier van de Securitate (de geheime dienst van het voormalige communistische regime). Voiculescu, met een geschat kapitaal van 1,5 miljard euro en die ook wel ‘de varaan’ genoemd wordt vanwege zijn gelijkenis met deze grote hagedis, profiteerde van twee mandaten als senator. Op 1 mei kondigde Voiculescu, die aan het hoofd staat van een media-emperium [waaronder het dagblad Jurnalul Naţional, red.] het plan aan om president Băsescu af te zetten en dat tot op de letter door premier Ponta werd uitgevoerd.

Reacties EU onderschat

Maar ‘de varaan’ en zijn hooggeplaatste marionetten hebben de reacties van de Europese instellingen onderschat. Het rapport over de Roemeense justitie, dat de Europese Commissie op 18 juli publiceerde, doet alle vorderingen teniet die Roemenië heeft gemaakt om toegang tot de Schengenruimte te krijgen. Met een minister van Buitenlandse Zaken, (Andrei Marga) die een bewonderaar van Vladimir Poetin is en een premier die onder vuur ligt omdat hij ervan wordt beschuldigd met zijn doctoraalscriptie plagiaat te hebben gepleegd, lijkt de geloofwaardigheid van de huidige autoriteiten in Boekarest definitief beschadigd te zijn.

Het conflict dat de Roemeense politiek opschudt, is de weerspiegeling van een tegenstelling. Aan de ene kant is er een Roemenië dat vooruit wil, dat zich wil moderniseren en zich wil aanpassen aan de Europese normen. Aan de andere kant bevindt zich een stilstaand land dat diepgeworteld is in zijn verleden en gecontroleerd wordt door netwerken die hun economische belangen proberen te beschermen aan de hand van hun parlementaire immuniteit. Het referendum van 29 juli moet de Roemenen de kans bieden een knoop door te hakken.

Opinie

Vrezen voor ‘zwarte schaap’-syndroom

Het is niet voor het eerst dat Roemenië Europa weet te choqueren, schrijft Luca Niculescu in Revista 22. Maar dit jaar bereikt het schandaal zijn hoogtepunt, vooral in Europa. Want de maatregelen die genomen zijn door de regering van Victor Ponta, die hebben geleid tot de schorsing van president Băsescu, hebben geleid tot verontwaardigde reacties van de Europese leiders. "Europa behandelt Roemenië momenteel slechter dan het Italië van Berlusconi, het Frankrijk van Sarkozy in de zomer van 2010 of het Hongarije van Viktor Orbán", meent de journalist.

Daarnaast is er een wantrouwen ten opzichte van het land dat "met moeite tot de EU is toegetreden [in 2007, red.], waar de rechtspraak onder toezicht is gesteld en dat niet op de juiste manier geld uit de Europese fondsen haalt". Kort gezegd, "er wordt weinig goed nieuws uit Roemenië verwacht", aldus een Europese vertegenwoordiger. Vanaf nu, vreest Luca Niculescu,

kan Roemenië het 'zwarte schaap' van Europa worden. Een land dat als onvoorspelbaar wordt geacht en dat wordt gemeden door grote investeerders. Er is nog het volgende, interne gevaar. Door de heftige kritiek van de EU ontstaat er iets in Roemenië dat tot op heden niet bestond: een anti-Europese wind. Met op de achtergrond de nog voortdurende crisis, gevoed door schimmige politici, kan Europa de 'non-vriend' worden. Die vriend die teveel kritiek uit en die zich bemoeit met 'binnenlandse aangelegenheden'. Dat zou catastrofaal zijn.

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp