Sancties tegen gewelddadigheden

Op grote schaal zijn er wandaden gepleegd in Egypte. Toen de politie op 14 augustus in Caïro de protestkampen van aanhangers van de afgezette president Morsi ontruimde, mondde dit uit in een bloedbad. De balans is rampzalig: volgens nog onbevestigde cijfers zijn er in het hele land meer dan vijfhonderd doden gevallen. [Op dit moment zou het dodental op bijna duizend staan, red.]
Hiermee is de staatsgreep van het Egyptische leger, die al sluimerde sinds het afzetten van president Morsi op 3 juli, een feit: generaal Al-Sisi heeft de fragiele institutionele structuur, die tot nieuwe verkiezingen moest leiden, met de grond gelijk gemaakt. De democratie is met voeten getreden, en dat geldt ook voor de elementaire regels ter bescherming van de mensenrechten en het recht om te demonstreren.
[[Het was zeker niet onvermijdelijk dat Egypte voor deze tragische keuze tussen dictatuur en burgeroorlog kwam te staan]]. De internationale bemiddeling, in het bijzonder door de Europese Unie, en de Amerikaanse waarschuwingen waren erop gericht dit worst case scenario te voorkomen. Tot het laatste moment was er nog een andere uitweg mogelijk, als legerleider Al-Sisi en de Moslimbroeders een akkoord hadden weten te bereiken. Maar door radicalisering en extreme tegenstellingen tussen de beide kampen gleed Egypte af naar een onvoorziene chaos, midden in een regio - het Midden-Oosten - die toch al steeds erger wordt geplaagd.

Zijn woorden wel genoeg?

Wat moet er gebeuren? Van internationale zijde werd Egypte herhaaldelijk veroordeeld. Maar zijn woorden wel genoeg? Ondanks de vernedering die hun door de Egyptische militairen is aangedaan, is het begrijpelijk dat de Verenigde Staten aarzelen om hun steun aan Egypte (1,3 miljard euro per jaar) op te schorten, aangezien deze al ruim dertig jaar de basis vormt van de vredesakkoorden met Israël. President Obama, van wie bekend is dat hij zich liever niet inlaat met de problemen van de Arabisch-islamitische wereld, koos voor een afgewogen reactie door wél gezamenlijke militaire oefeningen met het Egyptische leger af te zeggen, maar niet de Amerikaanse geldkraan dicht te draaien.
Europa heeft meer bewegingsvrijheid. Het bloedbad in Caïro vraagt om een krachtige reactie, die aansluit op de sinds 2011 uitgesproken steun voor de gewenste democratisering van de Arabische wereld. De Europese Unie heeft in het verleden al andere moordpartijen afgestraft, van andere ontspoorde machthebbers, of dat nu in Sri Lanka, Zimbabwe, Birma of Wit-Rusland was.

Europa moet zijn financiële steun opschorten

We mogen redelijkerwijs van de 28 EU-landen verwachten dat zij hun consequenties trekken uit het bloedbad van Caïro. Oftewel, dat zij de betaling van de 5 miljard euro toegezegde steun aan Egypte uitstellen. [[Deze sanctie zou net zo lang van kracht moeten blijven, totdat er een onderhandelingsproces op gang komt]] en er nieuwe democratische mechanismen worden ingesteld die deze naam waardig zijn. Als wij minder doen, lopen we voor onze verantwoordelijkheid weg.
Natuurlijk kunnen buitenstaanders bij de onlusten in Egypte maar een beperkt gewicht in de schaal leggen en zijn er genoeg argumenten om aan te tonen dat de westerse mogendheden hier aan de zijlijn staan. In Egypte zelf ligt de schuld waarschijnlijk bij beide partijen. Het tijdperk-Morsi was zeker geen probleemloze periode, en bij het mobiliseren van grote massa´s betogers, voorafgaand aan de afzetting van de eerste democratisch gekozen president van Egypte op 3 juli, zijn allerlei wandaden begaan, inclusief de repressie waaraan de aan de macht gekomen Moslimbroeders zich schuldig maakten.
Maar de keuze van het kamp van Al-Sisi om demonstranten af te slachten en de ergste gewelddadigheden tegen burgers te plegen, is een keerpunt dat ontoelaatbaar is en dat oproept tot sancties. Europa moet zijn financiële steun opschorten. Dat is een principekwestie.

Opinie

Waarschuwingen die net zo essentieel als tevergeefs zijn

EU-leiders “hebben gelijk” als ze stellen dat het geweld van de afgelopen dagen in Egypte niet te rechtvaardigen valt en evenmin te tolereren is, schrijft Frankfurter Allgemeine Zeitung in een commentaar. De krant reageert hiermee op het standpuntdat de voorzitter van de Europese Raad, Herman van Rompuy, en de voorzitter van de Europese Commissie, José Manuel Barroso, hierover afgelopen weekend hebben ingenomen. Het dagblad blijft echter zeer sceptisch over de maatregelen waarover de EU kan beschikken om een einde te maken aan dit geweld:

We kunnen de betrekkingen met de militaire leiders in Caïro bevriezen en proberen ze te straffen door onze steun in te trekken. [Maar] hun reactie is voorspelbaar: ze zullen niet tolereren dat de [EU] zich mengt in Egyptische binnenlandse aangelegenheden; ze zullen de oproep tot dialoog negeren en ons laten weten dat ze elders partners kunnen vinden, bijvoorbeeld in Moskou.
[…] Dit betekent niet dat we moeten afzien van deze waarschuwingen […], maar we moeten ook niet de illusie hebben dat ze resultaat gaan opleveren. Vooral omdat noch de Moslimbroederschap, noch de militairen een weg willen volgen die kan leiden tot een burgermaatschappij waarin plaats is voor verschillende politieke machten.