Verplichte slachtoffer-daderbemiddeling is ineffectief

Met ingang van vandaag, 1 februari, worden Roemenen geacht de hulp in te schakelen van een mediator bij strafrechtelijke geschillen, variërend van diefstal tot verkrachting. Het risico bestaat echter dat de wet verkeerd geïnterpreteerd wordt en het doel, het ontlasten van rechtbanken en het bevorderen van de maatschappelijke rust, mist.

Gepubliceerd op 1 februari 2013 om 12:50

Zoals verwacht heeft de wet die werd ingediend door de liberale parlementariër Alina Gorghiu, een storm van protest ontketend, zowel in de Roemeense samenleving als in de media, die het wetsvoorstel als "krankzinnig" hebben bestempeld. Het probleem zit hem niet in het feit dat de nieuwe wet iemand in staat stelt om zijn onschuld te "kopen" en een prijs zet op verkrachting. En evenmin in het feit dat de wet wordt gezien als ongrondwettig.
Het ware probleem schuilt in het verplichtende karakter ervan, waarover onduidelijkheid blijft heersen: Alina Gorghiu beweert dat “het slachtoffer geenszins verplicht is om een informatief gesprek of bemiddelingsgesprek te voeren" terwijl de woordvoerder van de Roemeense nationale raad voor bemiddeling [of mediation] blijft beweren dat een informatief gesprek wél verplicht zal zijn.

Recidive daalt door mediation

Als we ervan uitgaan dat we beter weten dan het slachtoffer zelf wat goed voor hem of haar is, dan zetten we de deur open voor allerlei vormen van misbruik. Anderzijds komt het uitgangspunt van een slachtoffer-daderbemiddeling voort uit wat wel “restorative justice” (herstelrecht) wordt genoemd. Dit herstelrecht beoogt meer burgers meer te betrekken dan de staat voor een goed functionerende rechtspraak. In een confronterend gesprek tussen slachtoffer en dader geeft de aangeklaagde zijn schuld toe en vraagt het slachtoffer om een compensatie die hij of zij voldoende acht om de geleden schade te vergoeden. In Roemenië kan een slachtoffer excuses of geld eisen, terwijl slachtoffers in de Verenigde Staten aanspraak kunnen maken op veel meer, zoals de verhuizing van de dader naar een andere wijk.

Uit sommige onderzoeken blijkt dat dit type rechtspraak het voor slachtoffers gemakkelijker maakt om te herintegreren in de samenleving, omdat ze vaker het gevoel hebben dat ze een passende genoegdoening hebben gekregen. Bovendien daalt het percentage recidive onder daders.

Slachtoffers mogen niet worden gedwongen

Verkrachting is op zich al een schending van de wil van een ander: daarbij onderwerpt iemand een ander immers zonder diens toestemming. Het wekt verbazing dat er ondanks deze wetenschap is gekozen om het slachtoffer in dit geval te dwingen om diverse procedures nog eens te ondergaan. Het risico bestaat dat de wanverhouding tussen dader en slachtoffer nog sterker wordt benadrukt, terwijl het zou moeten gaan om hulp te bieden aan de zwakste van de twee. Al wie een verplichte bemiddeling voorstelt, vergeet de rol van de staat die immers verplicht is om burgers te beschermen en hun vrijheid te respecteren.

Nieuwsbrief in het Nederlands

Bovendien is in de aanbeveling van de Raad van Europa voor de nieuwe wet vastgelegd dat de optie van mediation aan het slachtoffer moet worden aangeboden, maar dat slachtoffers in geen geval ertoe mogen worden gedwongen.

De discussies rond de amendementen van de wet op de bemiddelingsgesprekken zijn symbolisch voor het niveau van het publieke debat in Roemenië. Journalisten zijn eraan gewend dat besluitvormers krankzinnige wetten bedenken, dus spuien ze hun kritiek. Maar het ergste is nog wel dat we nu opgescheept zitten met een wet die voor meerdere uitleg vatbaar is. Als goede bedoelingen geen bijbehorend gevolg krijgen, kunnen ze zelfs schadelijk zijn.

Opinie

Past de wet bij de Roemeense mentaliteit?

”We moeten nadenken over hoe de Roemeense samenleving deze wet zou kunnen aanvaarden en of de wet wel past bij de mentaliteit van onze bevolking”, beweert advocaat Andrei Nistor in een bijdrage die in het economische weekblad Capital is gepubliceerd. De advocaat is, met enige scepsis, van mening dat ”mediation in zijn huidige vorm een groot maatschappelijk draagvlak nodig heeft om zijn weg te kunnen vinden in het zeer starre systeem”. Volgens Nistor zal de wet ”desalniettemin een zekere mate van vooruitgang bewerkstelligen om het juridische stelsel uit de impasse te halen”. Hij voegt eraan toe dat procedures bij scheidingen en minnelijke schikkingen bijvoorbeeld veel sneller zouden kunnen worden afgewikkeld.

Tags

Are you a news organisation, a business, an association or a foundation? Check out our bespoke editorial and translation services.

Ondersteun de onafhankelijke Europese journalistiek.

De Europese democratie heeft onafhankelijke media nodig. Voxeurop heeft u nodig. Sluit u bij ons aan!

Over hetzelfde onderwerp