Select a language
This text has been auto-translated from English.
De herhaalde interventies van Elon Musk, de baas van sociaal netwerk X (en ook Tesla en SpaceX), roepen harde vragen op. Kunnen het publieke debat en de verkiezingen in Europa ooit vrij zijn van de plaag van buitenlandse disinformatie? En nu heeft Musk gezelschap gekregen van TikTok, het Chinese platform, en Meta, het door Mark Zuckerberg gecontroleerde bedrijf dat Facebook, Instagram, WhatsApp en Threads omvat.
Schrijvend in The Atlantic, schetst de Amerikaanse columniste Anne Applebaum de inzet voor Europa:
"TikTok zegt dat het bedrijf geen betaalde politieke advertenties accepteert. Meta, dat aankondigde in januari dat het stopt met fact-checking op zijn sites in de VS, zegt ook dat het zal blijven voldoen aan de Europese wetten. Maar zelfs vóór Zuckerbergs radicale beleidswijziging waren deze beloften leeg. [Verschillende Europese landen, waaronder UK, Duitsland, en Frankrijk, hebben ook wetten aangenomen die bedoeld zijn om de platforms in overeenstemming te brengen met hun eigen rechtssystemen, door boetes op te leggen aan bedrijven die haatzaaiende taalwetten overtreden of andere illegale inhoud hosten. Maar deze wetten zijn controversieel en moeilijk te handhaven. [Slechts één instituut op de planeet is groot en machtig genoeg om wetten te schrijven en te handhaven die de techbedrijven hun beleid zouden kunnen laten veranderen. Deels om die reden kan de Europese Unie binnenkort een van de meest prominente doelwitten van de Trump regering worden."
De Digital Services Act (DSA), die vorig jaar in werking is getreden, "moet Europeanen in staat stellen illegale inhoud en alle vormen van verkeerde informatie op internet te bestrijden, terwijl de Digital Markets Act [DMA, de EU-verordening inzake online diensten] misbruik van machtsposities zal aanpakken", zoals Virginie Malingre schrijft in Le Monde. De Brusselse correspondent van de Franse krant legt uit dat de grote platforms die door deze wetten worden getroffen een boete riskeren die kan oplopen tot 6% van hun wereldwijde omzet in het geval van de DSA en 10% voor de DMA. Als laatste redmiddel kunnen ze ook gedwongen worden om hun activiteiten op Europese bodem te verminderen. Met welke resultaten tot nu toe?
"[S]everal investigations have been opened: ten under the DSA, including one against X, two against Facebook and two against Instagram; six under the DMA, including two against Alphabet, three against Apple and one against Meta. Tot nu toe is er slechts één afgesloten, wat resulteerde in de terugtrekking van [de app] TikTok Lite, die zeer verslavend is voor jongeren, van het Oude Continent."
De journaliste van Le Monde zegt dat de Commissie haar best doet om haar acties onaantastbaar te maken "om niet te worden afgewezen voor het Hof van Justitie van de EU". Dat zal een ontmoedigende taak zijn, denkt ze: "slechts 250 mensen zijn toegewezen aan de implementatie van de DSA en DMA, terwijl Google, X en Meta duizenden advocaten op de loonlijst hebben staan".
In een interview met Il Manifesto zegt de schrijfster Carola Frediani suggests dat "de EU-wetgeving bedoeld is om de onderhandelingsmacht van individuen - en natuurlijk ook van staten - te vergroten, omdat we ons nu in een situatie bevinden waarin deze grote platforms de staatssoevereiniteit bijna uithollen". Voor deze specialist in digitale rechten en gastheer van het platform Guerredirete zijn de initiatieven van de EU "bijna een tegenaanval" en worden ze door de nieuwe Amerikaanse regering gezien als "een agressie tegen Amerikaanse industrieën". De grote sociale platforms, te beginnen met X, zijn immers "wel degelijk Amerikaans en proberen zich te verschansen onder het presidentschap van Trump [en] te ontsnappen aan dit Europese beleid." Frediani somt de Silicon Valley ondernemers op met uitgesproken libertaire en conservatieve - zelfs reactionaire - opvattingen, en schetst hun motieven:
"[W]at hun enigszins eclectische en tegenstrijdige visies verenigt [...] is hun minachting voor de liberale democratie [...], de burgermaatschappij, checks and balances en wetten die de vrijheid van [hun] bedrijven beperken. Het is in deze geest dat Musk en de anderen bezig zijn om de Europese Unie te verzwakken en haar economische en strategische belangen te ondermijnen."
Een krachtmeting tussen Musk en de EU is onvermijdelijk, vindt gelooft György Folk, die schrijft in HVG. "[Musk] beheert een sociaal netwerk dat onder de DSA valt; Tesla is een belangrijke speler in de Europese industrie (het bedrijf heeft een €4 miljard Gigafactory in Berlijn-Brandenburg Grünheide); SpaceX (en het daaraan verbonden satellietcommunicatiebedrijf Starlink) profiteert van subsidies in het kader van EU-financieringsprogramma's voor ruimteonderzoek". Met zulke nauwe banden, zegt Folk, is het zeer veelzeggend dat Elon Musk "uitwijkt om populistische partijen van ver rechts te financieren".
In Tagesspiegel, Caspar Schwietering pleit voor een krachtig Europees antwoord:
"Het is de taak van de Europese Unie en de nationale regeringen om ervoor te zorgen dat de Europese wetten inzake sociale media worden nageleefd. [Haat en aanzetten tot haat moeten consequenties hebben. De autoriteiten moeten X onder de loep nemen [...] We moeten nagaan of Musk zijn controle over de algoritmes van X gebruikt om extreem-rechtse standpunten meer weerklank te geven. Europa mag een dergelijke manipulatie van de publieke opinie niet tolereren."
"De EU moet de manipulatiemachine van big tech doorbreken", mening Johnny Ryan in The Guardian:
"Ursula Von der Leyen en [Henna] Virkkunen [de EU-commissaris die verantwoordelijk is voor technologiesoevereiniteit] moeten dringend drie dingen doen om de democratie te beschermen. Ten eerste, drastisch versnellen van maatregelen onder de Digital Services Act tegen algoritmes die het politieke debat doen ontsporen. [Ten tweede, serieuze politieke druk uitoefenen op Ierland om ervoor te zorgen dat het de EU-wet voor gegevensbescherming [de GDPR] gaat handhaven tegen big tech. [Ten derde moeten nationale autoriteiten in heel Europa zich voorbereiden om actie te ondernemen tegen, en mogelijk zelfs het uitsluiten van, big tech's algoritmen van hun markten [...] als ze zich verzetten tegen regulering."
Maar kunnen de Europese leiders iets wezenlijks doen om het tij te keren? "Helemaal niets" is de sombere conclusie van Rasmus Kleis Nielsen, die schrijft in het Deense dagblad Politiken. Dit voormalige hoofd van het Reuters Institute for Journalism Studies aan de Universiteit van Oxford legt zijn redenering uit:
"[A]lthough both the UK and the EU have introduced new digital laws and presented them as a protection against disinformation and foreign interference, the legislation does not provide politicians with immediately useful tools. Dit kan frustrerend zijn, maar in principe is het begrijpelijk. Vrijheid van meningsuiting beschermt zowel Musks recht om te spreken als ons recht om te lezen wat hij zegt, als we dat willen. [Dit fundamentele recht [...] is niet beperkt tot 'correcte' meningsuiting, maar beschermt ook meningsuiting 'die kan choqueren, beledigen of verstoren'. [...] [De uitdaging voor de Europeanen is dat het tijd zal kosten als ze de bestaande instrumenten willen gebruiken om Musk het zwijgen op te leggen. [...] Het is één ding om een van Vladimir Poetin's mediakanalen te sluiten, zoals de EU deed in 2022. Het is iets heel anders om het Witte Huis, de rijkste man ter wereld en de krachten in Europa die zijn ideeën delen aan te vallen."
Misschien, concludeert Nielsen, "is de minst slechte optie uiteindelijk te geloven in het vermogen van mensen om stand te houden, ondanks de storm die van alle kanten opsteekt".
In partnership with Display Europe, cofunded by the European Union. Views and opinions expressed are however those of the author(s) only and do not necessarily reflect those of the European Union or the Directorate‑General for Communications Networks, Content and Technology. Neither the European Union nor the granting authority can be held responsible for them.
Join the discussion
Become a member to translate comments and participate