Wybierz język
Jak wynika z danych ministerstwa spraw wewnętrznych, po raz pierwszy od odzyskania przez Estonię niepodległości [w 1991 r.] liczba bezpaństwowców spadła w kwietniu poniżej 100 000 osób. Według wiceministra tego resortu, Erkki Koorta, liczba ta powinna w przyszłości nadal maleć, ponieważ składanych jest wiele wniosków o wydanie paszportu dzieciom rosyjskojęzycznych rodziców.
Stary konflikt pomiędzy Estonią a Rosją
Duża liczba bezpaństwowców zawsze była jednym ze źródeł konfliktów między Estonią a Rosją. W 1994 r. rosyjska komisja do spraw obywatelstwa oświadczyła, co następuje: „Setki tysięcy osób zamieszkałych w Estonii, na Łotwie i na Litwie nie posiada obywatelstwa, jest pozbawiona prawa udziału w głosowaniu oraz prawa własności, ich prawo do życia w tych krajach jest kwestionowane”.
Moskwa zaproponowała wówczas, by osobom tym przyznano podwójną przynależność państwową. Od tego czasu polityka wielkiego sąsiada niewiele się pod tym względem zmieniła. Jeszcze niedawno rosyjski minister spraw zagranicznych Siergiej Ławrow zaatakował za ten stan rzeczy na forum Komisji Praw Człowieka ONZ Estonię i Łotwę, a sytuację uznał za „haniebną”.
Estonia nie dysponuje dokładnymi danymi na temat bezpaństwowców zamieszkałych w jej granicach w chwili odzyskania niepodległości, przede wszystkim dlatego, że Tallin traktował w owym czasie te osoby jako „obywateli Związku Radzieckiego”. W 1993 r. przyjęto ustawę o cudzoziemcach. W następnym roku wydano bezpaństwowcom pierwsze tzw. szare paszporty.
Zalety szarych paszportów
Z chwilą przystąpienia Estonii do Unii Europejskiej, w 2004 r., nastąpił pewien wzrost liczby wniosków o przyznanie obywatelstwa w tym kraju. Ale po decyzji Moskwy [ustawa z 17 czerwca 2008 r.] zezwalającej posiadaczom szarych paszportów na bezwizowy wjazd do Rosji i po wejściu Estonii do strefy Schengen [w 2007 r.] gwarantującym zameldowanym na stałe mieszkańcom swobodne podróżowanie po Europie Zachodniej, bez względu kolor dokumentu tożsamości, zainteresowanie obywatelstwem nadbałtyckiego kraju zmalało.
„Decyzji Rosjan o zwolnieniu z obowiązku wizowego posiadaczy szarych paszportów nie można uznać za działanie przyjazne wobec Estonii, ponieważ przyczynia się ona do utrwalenia obecnej, rodzącej problemy sytuacji”, ocenia Koort.
Estońskie obywatelstwo ułatwia wprawdzie znalezienie pracy, ale młodzi ludzie wolą nie bez powodu zachować szary paszport, gdyż pozbywszy się go, musieliby odbyć służbę wojskową, wymieniwszy go zaś na rosyjski – podobnie, tyle że gdzie indziej. Natomiast w żadnym z dwóch krajów nie biorą w kamasze bezpaństwowców.
Historia
Więcej czy mniej obywateli
Z chwilą odzyskania niepodległości w 1991 r. Tallin postanowił ograniczyć automatyczne przyznawanie obywatelstwa estońskiego osobom zamieszkałym w kraju przed jego aneksją przez Związek Radziecki oraz ich potomkom. Osoby przybyłe do Estonii po 1940 r., podobnie jak ich urodzone tu lub gdzie indziej dzieci, mogły otrzymać estońskie obywatelstwo pod warunkiem opanowania języka i wykazania się znajomością historii kraju. Około 125 000 rosyjskojęzycznych mieszkańców, którzy nie przeszli testów lub odmówili w nich udziału, stało się w ten sposób bezpaństwowcami, posiadaczami tzw. szarych paszportów. Dziesiątki tysięcy innych zdecydowało się na wybór zaproponowanego przez Moskwę paszportu w kolorze czerwonym. Od 1995 r. wszystkie dzieci urodzone w Estonii po 1992 r. mogą otrzymać bez żadnych warunków tutejsze obywatelstwo.
